LỜI GIỚI THIỆU (đã in trên sách)
Một ngôi sao không làm nên bầu trời, nhưng
nó vẫy gọi những chân trời, hấp dẫn những ánh mắt muốn hướng đến những khát
vọng tìm tòi, khám phá.
Trên tay bạn là cuốn sách của một người
muốn trình bày những suy tư của mình về những vấn đề bức xúc, hướng tới khát
vọng cháy bỏng thúc đẩy sự nghiệp xây dựng đất nước trong giai đoạn phát triển
mới khi cả thế giới bước vào thế kỷ 21. Yêu lý tưởng vĩ đại đã dẫn dắt dân tộc
ta đi qua những chặng đường vẻ vang , mang lại cho tổ quốc ta vị thế ngày nay
trong cộng đồng các quốc gia trên thế giới, tác giả càng cháy bỏng tình yêu đất
nước mình, dân tộc mình. Thật cảm động khi anh gợi đến câu thơ của Heinrich
Heine "yêu là chết trong lòng"để
biểu đạt lòng mình đối với những vấn đề
hệ trọng của đất nước.
Xuất phát từ cô gắng tìm hiểu những thăng trầm của lịch sử đất
nước trong hai thế kỷ qua, và tự cho phép mình được bày tỏ tình yêu đó, tác giả chân thành nêu lên những suy ngẫm
riêng tư về một số vấn đề của đất nước, giãi bày tâm sự của mình, và mạnh dạn
nghĩ về những kiến giải , dù mới chỉ là những suy nghĩ , những gợi ý còn
"rất thô thiển" như tác giả
khiêm nhường tự bộc bạch.
Tôi thật sự cảm động về tấm lòng của tác
giả trên từng trang bản thảo của anh, trân trọng từng dòng ý tưởng của anh.
Chia sẻ với lời tâm sự của anh "Tôi không đủ sức nghĩ về thời đại bao la
mang ý nghĩa lịch sử nào đó của thế giới. Xin trả việc này cho các học giả, các
nhà chính trị, vì tôi không dám bước vào vương quốc không phải của mình. Tôi chỉ ngẫm nghĩ về thời đại cho nước
mình....Càng nghĩ về nước mình, tôi càng tin có một con đường đi tắt, đón đầu, đuổi
kịp sự phát triển của loài người, với động lực tự thân ngày càng lớn lên. Động
lực đó là con người Việt Nam giác ngộ đầy đủ về dân chủ trong nền văn minh hiện
đại của thế giới, có bản lĩnh và tri thức", nhưng chính vì thế tôi lại
không đồng ý với anh khi anh "không
dám bước vào cái vương quốc không phải
là của mình" ? thế thì nó là của ai đây nhỉ? Ai được tự giành cho mình
quyền vào ra cái vương quốc ấy thế?
Học
giả ư? Ai là học giả đây? Nếu thật là người
có học thì không thể giả vờ không nghĩ, không biết, không phẫn nộ, không vui
buồn, không bức xúc về thực trang của đất nước để đem cái "học thật"
của mình góp phần tìm đường đi cho dân tộc đang đi?
Nhà chính trị ư? Ai là nhà chính trị đây? Phải chăng đó là người tự giành cho mình
quyền suy nghĩ và quyền ban phát những ý tưởng chỉ có thể là "đúng trở
lên" , muốn thay thế sự suy nghĩ của mọi người bằng cái đầu
chỉ biết gật đầu tuân phục , hoặc tệ hơn nữa biến nó thành cái "đầu
gối" !
Ai đây? Không nên có ai như vậy cả. Và
trong thế giới này, không ai lại dại đi làm chuyện đó, càng không dễ gì làm
chuyện đó.
Cái thời đại mà"khoa học kỹ thuật trở
thành lưc lượng sản xuất trực tiếp" mà C.Mác nói đến đang sải những bước
chân thần kỳ với những thành tựu kỳ diệu mà những cái đầu vĩ đại đến đâu của
những thế kỷ đã qua cũng không sao hình dung nổi mặc dù giờ đây cái khát vọng
của C.Mác " sựpphát triển tự do và trọn vẹn của mỗi người là điều kiện cho
sự phát triển tự do và trọn vẹn của tất cả mọi người" càng trở nên cháy
bỏng hơn lúc nào hết. Mà anh đã chẳng đã dành hẳn một chương cho chủ đề "chúng ta đang sống trong một thế
giới ngày càng tự giác" đó ư? Rồi khi bàn về toàn cầu hoá, về kinh tế tri
thức, cũng chính anh đã đưa ra ý tưởng rất hay: "Ngày nay cả thế giới
thách thức một người, một người có khả năng coi cả thế giới là đối tượng lao động
của mình" đấy thôi? Tôi cho rằng tư duy không bao giờ là vương quốc của
riêng ai cả., điều ấy lại càng sống động trong thời đại của nền kinh tế tri
thức đang phát huy ảnh hưởng to lớn lên mọi hoạt động của con người.
Tình yêu cháy bỏng của tác giả khiến tôi
cảm động và trân trọng thâm tình của anh dành cho tôi vinh dự viết đôi lời giới
thiệu sau khi đã ưu ái cho đọc bản thảo
trước khi đưa đến Nhà xuất bản hàng mấy tháng trời. Tôi trân trọng tấm
lòng của bạn, nhưng phân vân vì lượng
biết sức nghĩ, sức hiểu còn hạn hẹp của mình trước một dung lượng đầy ắp thông
tin, ý tưởng, cảm nhận và nhiệt tình của tác giả thấm đẫm trên từng trang viết.
Càng phân vân hơn khi tôi biết tác giả đã dồn nén biết bao suy tư, nghiền ngẫm để
không dễ dãi tuôn trào sự nung nấu ấy
trên đầu ngọn bút. Ây vậy mà không cần phải
tinh cho ý lắm cũng cảm nhận được ngọn lửa trong tâm hồn người viết.
Phân vân song không thể từ chối, vì chính
tôi cũng đang được ngọn lửa ấy sưởi ấm lòng để cùng anh suy ngẫm về những cái được
vô cùng quý giá dân tộc ta đã giành được mà có lẽ chúng ta còn phải nỗ lực rất nhiều để nhận
biết cho hết, cũng như suy ngẫm về những cái mất một cách oan uổng mà giờ đây chưa dễ gì chúng ta đã thấm sâu được nỗi đau
về những cái mất đó .
Cái được quý giá nhất là tinh thần dân tộc
được khởi động và đẩy tới đỉnh cao nhất trong lịch sử với trí tuệ và bản lĩnh
của thời đại Hồ Chí Minh "không có gì quý hơn độc lập tự do" , đưa
tới những thắng lợi mà không phải dân tộc nào cũng có thể giành được trong
chiến tranh giành lại đất nước, và rồi tự khẳng định mình bằng sự dũng cảm và
sáng tạo trong sự nghiệp Đổi Mới, nhờ ý chí cach mạng, nghị lực sáng tạo và khả
năng nắm bắt được những biến đổi của thời đại.
Cái
mất oan uổng và đau đớn nhất là mất thời cơ lịch sử. Khi mà nước Nhật của vua
Minh Trị biết mở cửa đón nhận nền văn minh công nghiệp thì những đầu óc canh
tân của Việt Nam lại bị khước từ do sự bảo thủ, hạn hẹp của nhà cầm quyền , đánh
mất cả một giai đoạn phát triển, để lại một hậu quả lâu dài và nghiệt ngã . Những khúc đoạn trường đầy máu
và nước mắt đất nước đã phải trải qua từ
khi mất nước cho tới khi giành lại được độc lập và thống nhất, mà cái giá phải
trả là sự tụt hậu so với nhiều nước trong khu vực và với thế giới. Mất thời cơ đã được lịch sử chứng minh là cái mất khó lường
nhất.
Nghiền ngẫm để cố thấu hiểu cặn kẽ cái được
vô cùng quý giá mà không phải dân tộc nào cũng có, cũng như tỉnh táo để cố thấm thía cái mất quá lớn mà
nhiều quốc gia dù rằng không có những điều kiện như nước ta nhưng đã không chịu
để mất! Đấy là những điều dày vò tác giả
trên nhiểu trang sách. Nhận cho ra cái lẽ "được mất" của dân tộc mình
trong bối cảnh của một thế giới đầy biến
động đúng là công việc thật đáng làm lúc này. Chính sự giục giã của ý
thức đảng viên, của tinh thần trách nhiệm công dân đã khiến cho người đọc cảm
nhận được sự trong sáng trong động cơ cầm bút và sự minh bạch trong những ý tưởng
tác giả giãi bày, cho dù trong cuốn sách này chắc là vẫn còn có những điều đáng
bàn cãi. Mà nếu tạo ra được sự bàn cãi thấu đáo, thì tôi nghĩ rằng đó chính là
mơ ước của tác giả khi cầm bút. Tôi nghĩ
chính vì thế mà cuốn sách rất cần được viết ra.
Nói vậy vì tôi cảm được rằng tác giả đã bị đẩy tới tận cùng của sự trăn
trở - như anh đã bộc bạch tâm sự mình về tương lai của đất nước "Không thể
có một cơ may ngẫu nhiên hay phước lành được ban xuống từ đâu đó. Không muốn làm
đe thì phải làm búa."
Theo cái logic nghiệt ngã đó, sáu chương
của cuốn sách đã tbẳng thắn trình bày nhận thức và kiến giải của tác giả trước
hiện trạng đất nước đang trong bối cảnh của một thế giới mới đầy những thách
thức, song nếu hiểu ra được thách thức
thì cơ hội cũng đang nằm trong đó. Thế giới của xu thế toàn cầu hóa
không cưỡng lại được mặc cho những mặt tích cực cũng như những mặt tích cực
chen vào nhau. Thế giới của nền kinh tế tri thức đang hình thành và phát huy
ảnh hưởng to lớn , đang tạo ra những tiền đề của những đột biến trong sự phát
triển.
Ý tưởng xuyên suốt từng trang viết của
cuốn sách là sự khẳng định : dân tộc ta hoàn toàn có thể tận dụng một cách sáng
tạo cơ hội đó để bứt lên, thoát khỏi nguy cơ tụt hậu, sánh bước cùng bè bạn
trong khu vực và trên thế giới. Sự khẳng định đó khởi nguồn từ những suy ngẫm về thành tựu đã có và bản lĩnh
tự khai phá, tìm tòi con đường phát triển của chính đất nước ta , đã từ trong
máu lửa đến với thế giới mới trong tư thế của một dân tộc có truyền thống văn
hiến. Biết khai thác sáng tạo và phát huy lên đên đỉnh cao truyền thống ấy bằng
cách khởi động ý thức dân chủ của mọi tầng lớp xã hội, chính là tạo ra động lực
của sự phát triển trong cái thế giới ngày càng tự giác mà chúng ta đang sống.
Phải chăng vì thế mà phát huy dân chủ là điệp khúc được nhắc nhiều lần trong
cuốn sách.
Rồi cũng chính từ sự cảm nhận sâu sắc cái logic nghiệt ngã của
cuộc sống mà những dồn nén trong suy tư đã tuôn chảy trên đầu ngọn bút, khiến
người đọc có thể nhận ra ngay sự xô bồ , dồn dập của nhiều mảng tâm tình xen
lẫn những những con số lạnh lùng làm bật lên những kiến giải về những chủ đề
kinh tế, những ý tưởng về chính sách.
Lật từng trang sách, chúng ta có thể bắt
gặp những thông tin, những tri thức từ
tác phẩm của nhà tương lai học mới xuất bản đầu năm 2000 đến những dẫn
chứng từ trong "Sử Ký" của Tư Mã Thiên thời cổ đại, từ những thông
tin cập nhật trên những tờ báo nước
ngoài mới ra trong tháng7.2000 đến những ý tưởng của Aristotèles trước công
nguyên, được vận dụng để diễn đạt những phân tích, nhận định, kiến nghị . Luôn
luôn ta có thể tìm thấy những mệnh đề chứa chất cả một dồn nén suy tư "đã đến
lúc tinh thần yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Việt Nam
Đang
trầm ngâm trước câu văn biểu đạt một triết lý "phải tự giác nhận biết
những yếu kém của chính bản thân mình. Trong đời sống xã hội từ cổ chí kim, đây
là điều thường làm người nghe nghịch tai nhiều hơn là cảm giác dễ chịu",
người đọc có thể hiểu được ngay cái triết lý muôn thuở ấy trong dẫn chứng thô
mộc gần như liền kề "khi tôi viết đến trang này, có hàng nghìn tấn mủ cao
su chưa sơ chế đang thối dần vì bị dìm giá và nằm chết quá lâu ở của khẩu Móng
Cái" .
Cũng không thể không nói thêm , chớ nghĩ
rằng chỉ với sự dễ dãi đọc lướt những câu chữ tưởng như rất dung dị, thoải mái
là đã có thể nắm bắt được ngay những ý tưởng đằng sau câu chữ ấy. Chẳng hạn, có
lẽ phải trầm ngâm suy tư một chút trước ý tưởng của Thomas Friedman được tác giả
lẩy ra "cuộc viếng thăm của một cơ quan xếp hạng trái phiếu có khi còn
quan trọng hơn cả một cuộc viếng thăm của một nguyên thủ quốc gia, tỷ giá đồng
tìền của một nước có khi lại do một thị trường chứng khoán rất xa đâu đó trên
thế giới quyết định"..."song có nước lại đưa ra khái niệm "biên
giới mềm" bằng lời tuyên bố hàng hóa của mình đi tới đâu là chủ quyền quốc
gia của mình tới đó"...
Thế
nhưng, để diễn đạt một khái niệm rất rộng, có khi tác giả lại có cách trình bày
rất hóm hỉnh như chuyện các cô gái người dân tộc ở huyện miền núi Kỳ sơn cheo
leo của NghệAn trang điểm bằng các mỹ phẩm của hãng Unilever để rồi lập luận
rằng "trừ phi trốn lên sao Hỏa những hàng hóa này may ra mới không đuổi
theo chúng ta...Lên Kỳ sơn, tôi liên hệ đến con đường tơ lụa khoảng trên 1200 năm
trướccông nguyên đã từng nối liền nền văn minh Trung Quốc với nền văn minh La
Mã, khi loài người chưa có ý niệm gì về internet để hiểu thêm về sức mạnh phi
thường của thương mại. Cũng có nghĩa là thị trường nước ta đang bị bên ngoài
chiếm lấy bất kể ở đâu và bằng bất kỳ cách nào có thể. Toàn cầu hóa là như thế đấy".
Nguồn mạch tuôn trào những ý tưởng của tác giả
cứ thế dẫn dắt người đọc đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác trong nhìn nhận và
phân tích những sự kiện kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội. Có khi là sự thẳng
thừng dễ làm bực mình khối người trong chuyện khi tác giả phân tích một cách
lạnh lùng nhưng đầy thuyết phục về những tính toán sai lầm trong dự án sản xuất nhôm, những thua
lỗ của ngành than, những sáng kiến oái oăm do độc quyền trong ngành điện. Có
khi là sự điểm xuyết vào những con số tính toán đến chi li với những nhận xét
cô đọng ghi đậm dấu ấn của nỗi niềm đất nước "luyện nhôm sẽ làm hỏng mất
vùng Đà Lạt nổi tiếng của nước ta và cả vùng Đông Nam Á",..."chỉ mới
có 10 triệu tấn than một năm mà suýt nữa mất luôn chùa Yên Tử - một trung tân
Phật giáo của Việt Nam từ thế kỷ 13"..."về Quảng ninh tôi đã nói rồi,
viết đến dòng này tôi xin lấy tư cách công dân khẩn thiết kêu gọi ngành than
hãy dừng tay, đừng động chạm đến vùng đồng bằng Bắc Bộ"...
Mà có lẽ cũng vì những cảm xúc cứ chen lấn
vào như the, người đọc có thể nhận ra sự trùng lặp, chưa thật khúc chiết, gẫy
gọn trong văn phong, câu chữ; trong sự chặt chẽ, nhịp nhàng của cấu trúc nội
dung cuốn sách. Có thể có chuyện đó, điều này cần rút kinh nghiệm cho những
cuốn sách tiếp theo mà tôi biết anh đang ấp ủ.
Nhưng riêng tôi thì tôi luôn luôn đặt tính
chân thật của sự kiện và sự sòng phẳng trong nhận xét, phẩm bình đang còn tươi rói những xúc cảm, lúc hân hoan, khi phẫn nộ như chính
cuộc sống đang diễn ra lên trên mọi kỹ xảo. Sự sù sì thô mộc của nguyên liệu chưa
qua sự trau chuốt, đánh bóng mạ kền lại có sự hấp dẫn riêng của nó, nhất là đối
với những cuốn sách như cuốn sách này..
Hơn nữa, tôi biết anh không là một ngòi
bút chuyên nghiệp, cũng không là ngòi bút chính luận có nghề. Anh là một người
hoạt động thực tiễn với cái đầu biết tư duy , dám tìm tòi , muốn khám phá và
thẳng thắn trình bày những suy tư, cảm xúc của mình. Vả chăng, theo tôi chất liệu thật của cuộc
sống liệu còn lại được bao nếu người viết điêu luyện trong sự kín cạnh và có
tài lạng lách ngòi bút. Tôi nghĩ rằng
tác giả có thể xem sự thô thiển này là cái may của mình, nó tránh cho người đọc
cảm giác chán ngán là dưới lớp sơn phủ ngoài bóng bẩy chỉ là những ý niệm có sẵn đã cũ mèm. Tôi hy vọng cuốn sách này không cam chịu số
phận ấy. Và vì thế tôi trân trọng giới thiệu với bạn đọc, để mong nhận được
những bàn cãi, phẩm bình .
Gấp
cuốn sách lại, vương đọng trong tâm trí tôi là nỗi lòng của tác giả muốn khẳng định
ý chí của dân tộc ta chấp nhận mọi thách
thức của thời đại, chủ động vận dụng xu thế
toàn cầu hoá để biến thành cơ hội mở rộng không gian kinh tế , hội nhập
với thế giới để thúc đẩy sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc yêu dấu của mình
, thực hiện thắng lợi điều mong ước cuối cùng của Bác Hồ "Xây dựng một nước Việt Nam hoà bình,
thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp
cách mạng thế giới".
Tương Lai
31 tháng 12 năm 2000
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét