Chúng ta lựa chọn gì cho tổ quốc?
(bài 3 viết về Đại
hội XII sắp tới của ĐCSVN)
Nguyễn Trung
nguyentrung-vt.blogspot.com
Lời nói đầu
“Nước Việt Nam là của người Việt Nam!”
Đấy là khẩu hiệu quyết định nhất làm
nên Cách mạng Tháng Tám 1945.
Người
viết bài này mong khái nhiệm “chúng ta” ở đây được hiểu với nghĩa
như vậy.
Đất
nước 40 năm độc lập thống nhất rồi, tôi thấy rất đau lòng hôm nay vẫn phải mở đầu
bài viết của mình với đôi lời định nghĩa như vậy về khái niệm “chúng
ta”. Đơn giản vì đã 69 năm trôi qua, thế nhưng hôm nay vẫn còn không ít
những rạn nứt chia rẽ cộng đồng dân tộc Việt Nam ta, đang làm mờ đi hay làm thiếu
vắng khái niệm “chúng ta” khi bàn đến đại sự của đất nước. (Nói ngắn gọn: đấy
là vì “cái hố đen” đã được nêu trong bài 2 – “Hiểm hoạ đen”).
Sự
thể là qua các bài viết của mình, tôi vấp phải không ít phản ứng gay gắt từ
phía người đọc: “Chúng ta” là ai trong toàn thể cộng đồng dân tộc đất nước
này? Là người cai trị hay người bị cai
trị? Là người nắm quyền hay là dân đen? Là ông chủ hay người đi làm thuê? Là đảng
viên (ĐCSVN) hay không phải đảng viên? Là người chiến thắng hay kẻ lưu vong? Là
bên thắng cuộc (Huy Đức) hay kẻ phải
đi cải tạo?.. Câu chuyện còn đau lòng hơn nữa khi có người đọc nổi đoá với tôi:
Khái niệm đảng ta là đảng của ai? Đấy là đảng của các ông chứ đâu phải là đảng
của chúng tôi! Đến nông nỗi này mà ông vẫn còn ngu trung đặt vấn đề đảng viên
muốn cứu nước thì phải cứu đảng trước!.. Ngôn ngữ làm nát lòng người này
khiến tôi nhớ lại những ngày tháng lặn lội đi sửa sai cải cách ruộng đất tại
các xã ở huyện Trực Ninh – Nam Định cách đây hơn nửa thế kỷ…
Vâng,
đã 69 năm gian truân rồi kể từ Cách mạng Tháng Tám, nhưng hình như khái niệm “chúng
ta” vẫn chưa tìm được chỗ đứng phải có trong ngôn ngữ chính trị bàn về
vận mệnh đất nước mình, nhất là hôm nay! Tại sao tâm thức về đất nước chúng ta
cứ bị băm vụn mãi ra như vậy hả trời!?..
Song
đất nước không phải là của riêng một ai. Những thách thức hôm nay đang đặt ra
cho số phận đất nước cũng không đặt ra cho riêng một ai. Vì thế xin cho phép
tôi trong bài này được dùng khái niệm “chúng ta” với hàm nghĩa phải có của ngôn
ngữ cuộc thảo luận này: “Chúng ta” ở đây là những người chủ của đất
nước, không phân biệt một ai.
Người
viết cũng xin phép áp đặt sự không phân biệt như thế để kêu gọi mỗi
người Việt chúng ta cùng suy nghĩ và cùng lựa chọn cho đất nước con đường phải
đi và những việc phải làm – với tư cách là người chủ của đất nước. Vì đất nước
này là của mỗi chúng ta! Tìm ra sự đồng thuận cao nhất để thực hiện sự không
phân biệt này.
I.
Sự lựa chọn của địa lý
Trước
khi bàn đến chủ đề “chúng ta lựa chọn gì cho tổ quốc?”, xin lưu ý các điều kiện
địa lý của nước ta trong bối cảnh địa chính trị và địa kinh tế hôm nay của thế
giới và của khu vực tự nó đã định ra những hướng đi tất yếu và khách
quan đất nước phải lựa chọn… Từ cổ chí kim luôn là như vậy, bất chấp khả năng
nhận thức của chúng ta. Lời nguyền địa lý do tự nhiên ban tặng! Cho nên câu
chuyện còn lại của chúng ta hôm nay thật ra chỉ là: chấp nhận sự lựa chọn nào,
thuận hay nghịch với tất yếu khách quan của sự vật mà thôi...
Trong
bài 2 “Hiểm hoạ đen”, phần I “Thế giới đã sang trang”[1], tôi đã trình bầy
khái quát cục diện thế giới đa cực hôm nay với nhiều biến động sâu sắc khó lường,
nhạy cảm với mọi quốc gia. Nhiều khu vực trên thế giới mất ổn định hơn trước,
đôi chỗ đang lấp ló chiến tranh lạnh, có nơi đang có chiến tranh ác liệt (thánh
chiến ISIS, Ukraina…). Trong đó, những vấn
đề nổi bật liên quan đến Việt Nam là:
·
quan
hệ và mâu thuẫn Mỹ - Trung trở thành yếu tố chi phối thế giới trong thế kỷ 21,
·
Châu
Á – Thái Bình Dương trở thành trận địa chính của những mối quan hệ song phương
Mỹ - Trung,
·
siêu
cường Trung Quốc đang lên với sức mạnh áp đảo tại chỗ trực tiếp uy hiếp nghiêm
trọng Việt Nam, đồng thời trở thành vấn đề của khu vực Đông Nam Á và cả thế giới.
Trong
phần I này tôi đặc biệt lưu ý Trung Quốc đang khai thác cục diện quốc tế mới rất
phức tạp, nhằm dấn thêm những bước đi mới trên con đường trở thành siêu cường,
đấy là: (a)đối nội nhấn mạnh nước giàu quân mạnh để thực hiện giấc mơ Trung
Hoa, (b)đối ngoại một mặt xây dựng liên kết Trung – Nga, mặt khác đưa chiến lược
bá chiếm Biển Đông bước vào giai đoạn mới, trong đó Việt Nam được coi là đột
phá khẩu cần khuất phục.
Tính
chất quyết liệt của vấn đề là ở chỗ siêu cường đang lên Trung Quốc bắt đầu đi
vào thời kỳ đẩy mạnh bành trướng ảnh hưởng quyền lực để tự khẳng định chính nó,
bên trong lấy chủ nghĩa dân tộc (Đại Hán) nuôi dưỡng giấc mộng Trung Hoa làm động
lực[2], đối với bên ngoài
thì khẳng định chủ quyền theo đường lưỡi bò 9 vạch và lợi ích cốt lõi không thể
nhân nhượng của Trung Quốc ở Biển Đông (tuyên bố của bộ trưởng quốc phòng Thường
Vạn Toàn tại Shangri La, Singapore 30-05-2014, điện đàm Tập Cận Bình – Obama
15-07-2014).
Tuy
nhiên việc giàn khoan HD 981 phải di dời đi chỗ khác sớm hơn 30 ngày so với dự
kiến do cho thấy Trung Quốc không phải muốn làm gì cũng được. Nguyên nhân thất
bại này là vấp phải sự phản đối kiên
quyết của Việt Nam và sự lên án hầu như của cả thế giới.
Trong
giai đoạn mới hiện nay lúc tiến lúc thoái, “…song
trọng tâm lấn tới của Trung Quốc bây giờ nhằm vào vùng biển đảo của Việt Nam. Về
lâu dài Trung Quốc sẽ dùng các thủ đoạn và mọi hình thức can thiệp mềm hoặc rắn,
quyết biến Việt Nam thành chư hầu, coi đây là một khâu chiến lược quyết định nhằm
khống chế khu vực Đông Nam Á và ngoi lên siêu cường tranh giành ảnh hưởng với Mỹ…”
– như tôi đã trình bầy trong thư ngày 24-07-2014 gửi các thành viên chủ chốt Bộ
Chính trị.
Cục
diện quốc tế và khu vực nêu trên khách quan đặt ra cho Việt Nam 3 kịch bản để lựa
chọn, không ý thức hệ hay chủ nghĩa nào có thể xoay chuyển được, đó là:
Kịch
bản 1:
Chịu khuất phục làm chư hầu để Trung Quốc sử dụng làm bàn đạp bành trướng trong
khu vực Đông Nam Á.
Kịch
bản 2:
Làm lá chắn hay khu đệm trung lập giữa một bên là Trung Quốc và một bên là các
nước Đông Nam Á.
Kịch
bản 3:
Tự vươn lên giữ vững độc lập chủ quyền trong mọi biến động của khu vực và thế
giới, cùng đi với cả thế giới để trở thành một đối tác dấn thân cho lợi ích của
hoà bình và hợp tác mà cả thế giới chấp nhận.
Cũng
có thể có một kịch bản thứ tư nữa là đi hẳn với một bên chống một bên.
Song đấy sẽ chỉ là một dạng khác của kịch
bản 1 mà thôi, ta sẽ không thoát được thân phận chư hầu và làm lính đánh thuê
không cho bên này thì cho bên kia, đất nước sẽ trở thành trận địa tranh chấp của
các bên. Vì lẽ này không bàn đến kịch bản thứ tư.
Xin lưu ý: Liên minh Việt – Mỹ để chống Trung Quốc là
chuyện không thể, vì Mỹ không lựa chọn đối đầu với Trung Quốc ngoại trừ hoàn cảnh
bất khả kháng, phía ta cũng không lựa chọn chống Trung Quốc trừ phi bị Trung Quốc
xâm lược. Vả lại Việt Nam như hiện tại không có đủ những giá trị chung với Mỹ để
tạo ra một liên minh với nghĩa là đồng minh (như Nhật, Hàn Quốc, Philippines…).
Nhưng
liên minh Việt – Mỹ để tăng cường khả năng bảo vệ đất nước là đòi hỏi sống còn.
Song liên minh này chỉ trở thành hiện thực một khi Việt Nam lựa chọn sự phát
triển của mình phù hợp với lợi ích chung của Mỹ cũng như của cộng đồng khu vực
và thế giới – điều này hiện nay chưa xảy ra. Không là một Việt
Nam cùng đi được với cả thế giới, dù có duy ý chí đến mấy liên minh Việt – Mỹ
không thể trở thành hiện thực.
Nói
cụ thể: Về danh nghĩa chính thức, Mỹ đã trở thành đối tác toàn diện của Việt
Nam, nhưng nội dung còn chưa qua thời kỳ sơ khởi và chưa thể có thực chất, vì
các lẽ:
(a)
Còn
chế độ toàn trị như hiện nay thì không thể tạo ra một liên minh với Mỹ, vì Mỹ
không thể tin cậy ta, và nội bộ Mỹ cũng không chấp nhận; hơn nữa cũng không thể
ảo tưởng chờ đợi Mỹ sẽ bỏ công sức để bảo vệ chế độ toàn trị ở Việt Nam.
(b)
Một
Việt Nam của chế độ toàn trị như hiện nay tất yếu có những yếu kém đối nội mang
tính chất quyết định, vì thế phía Việt Nam không thể nào đoạn tuyệt được với
chính sách đối ngoại “leo dây”. Chính vì lý do này Mỹ chỉ có thể có mối quan
hệ với phía Việt Nam ở mức chiến thuật, chứ không thể ở mức liên minh chiến lược.
(c)
Hơn
nữa tự thân phía Việt Nam vì bản chất
toàn trị của chế độ cũng không dám tạo ra một liên minh như thế để bảo vệ tổ quốc,
vì nỗi lo mất chế độ[3]. Giữ chế độ toàn
trị như hiện nay, không có đủ điều kiện đối nội và đối ngoại tạo ra một liên
minh đúng đắn với Mỹ mà lợi ích quốc gia đang đòi hỏi.
(d)
Mỹ
hiện nay chủ động để mở cánh cửa cho hình thành một liên minh Việt – Mỹ với mục
đích củng cố hoà bình và hợp tác trong khu vực, đồng thời kiềm chế những bước
đi bá quyền của Trung Quốc. Hiện nay Mỹ đang nỗ lực khuyến khích hình thành một
liên minh có thể với Việt Nam với điều kiện Việt Nam phải tự thay đổi. Quan điểm
này nằm trong chiến lược trục xoay Châu Á – Thái Bình Dương và khách quan phù hợp
với lợi ích quốc gia của Việt Nam.
(e)
Mỹ
có nhiều kịch bản và sự lựa chọn, khi lợi ích chiến lược của Mỹ bị đe doạ và
đòi hỏi, Mỹ có thể lựa chọn kịch bản vứt bỏ lá bài Việt Nam – như một lần đã từng
vứt bỏ miền Nam Việt Nam.
Một đặc điểm vô cùng quan trọng trong cục diện
quốc tế thời đại chúng ta đang sống là Mỹ, cộng đồng đa số các nước trên thế giới
và Việt Nam cùng nhau chia sẻ nhiều lợi ích chung hơn bao giờ hết so với mọi thời
đại trước đây. Trong xu thế mới này, riêng Việt Nam và Mỹ lần đầu tiên khách
quan - do địa kinh tế và địa chính trị quyết định - cùng nhau chia sẻ nhiều lợi
ích chiến lược chưa từng có. Nói riêng về Việt Nam: Lần đầu tiên trong lịch sử
của mình Việt Nam có cơ hội với tính cách là một quốc gia độc lập có thể mở cửa
cùng đi với cả thế giới để phát triển chính mình và để trở thành một thành viên
có ý thức trách nhiệm chung trong cộng đồng quốc tế, và đây là con
đường duy nhất để nước ta với tính cách là một quốc gia độc lập thực hiện
được chung sống hoà bình và hữu nghị hợp tác bên cạnh Trung Quốc.
Tôi
muốn quỳ xuống nói với từng người Việt Nam, hoặc muốn đứng thẳng quát to vào mặt
từng người: Bỏ lỡ cơ hội này sẽ đời đời mang tội với tổ quốc!
Cuối
thập kỷ 1980s khi các nước Liên Xô Đông Âu cũ sụp đổ, Việt Nam đã một lần có một
cơ hội tương tự như thế nhưng đã bị bỏ lỡ. Song cơ hội hồi cuối thập kỷ 1980s
không lớn và không thật hoàn toàn rõ ràng, và đồng thời cũng không thôi thúc bức
thiết “sống hay chết!?” như cơ hội hôm nay.
Lợi
ích quốc gia Việt Nam trong cục diện quốc tế mới hiện nay đòi hỏi phải sớm tiến
hành triệt để cải cách chính trị, để có những điều kiện tiên quyết từ đối nội
ngõ hầu cho phép (1)phát huy nội lực của một quốc gia độc lập tự chủ, (2)tiến tới
tạo ra được một liên minh với Mỹ với nội dung và tinh thần nêu trên. Đòi hỏi
này ngày nay trở thành một trong những điều kiện tiên quyết của sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ tổ quốc và đưa nước ta vào một thời kỳ phát triển mới. Xin
đừng bao giờ quên: Không có một đất nước tự do của con người tự do
để có được nội lực và bản lĩnh phải có, Việt Nam chỉ có thể là một đối tác què
quặt, ăn xin, và vì thế không thể liên minh với bất kỳ ai dù ta muốn, kể cả với
Mỹ hay Trung Quốc.
-
Tìm
kiếm liên minh với Mỹ là hút đối kháng của Trung Quốc vào Việt Nam! Có nên
không?
-
Xin
thưa, Trung Quốc đã không dưới một lần “đối kháng” với Việt Nam ngay từ lúc Việt
Nam còn đang chống Mỹ. Vậy lý do này không xác đáng. Sự kiện giàn khoan HD 981
chắc sẽ có diễn tiến khác nếu không có thái độ quyết liệt của Mỹ.
-
Nhưng
Mỹ đã bỏ rơi Cộng Hoà Việt Nam, làm ngơ lúc Trung Quốc đánh chiếm Hoàng Sa. Như
vậy làm sao mà liên minh được?
-
Vâng,
đúng như vậy. Nhưng thế giới bây giờ khác với cách đây 40 năm. Việt Nam cũng
khác cách đây 40 năm, Mỹ cũng vậy. Đi được với nhau hay không đi được với nhau là
do lợi ích của mỗi bên quyết định. Xin đừng lúc nào quên, ngày nay đi được với
Mỹ về nhiều mặt đồng nghĩa có khả năng đi được với cả thế giới.
-
…
-
…
II.
Bàn về các kịch bản
Chắc
chắn toàn thể cộng đồng dân tộc Việt Nam chúng ta không bao giờ có thể chấp nhận
kịch bản 1, do đó không phải bàn đến nữa.
Tuy
nhiên, điều đáng lo ở đây là quá trình phát triển của nước ta – đặc biệt là từ
bước ngoặt Hội nghị Thành Đô 1990 – đã tích tụ những yếu kém và sai lầm đã
và đang từng bước biến nước ta trên thực tế và trên những phương diện nhất
định trở thành một dạng chư hầu kiểu mới của Trung Quốc (như đã phân tích trong
bài 2). Tạm gọi đấy là hiện tượng (đang) trở thành chư hầu kiểu mới một cách gần
như là vô ý thức, hay là không thể ý thức được. Nghĩa là trên thực tế kịch bản
1 đã và đang trở thành hiện thực từng phần rồi, nhưng ĐCSVN không nhận biết được,
cho đến nay cũng chưa một lần báo động cho cả nước! Điều đáng lo nhất là sự kiện
giàn khoan HD 981 hình như vẫn chưa đủ nghiêm trọng để có thể loại bỏ hẳn sự vô
thức hay khiếp nhược này trong không ít những người nắm vận mệnh đất nước. Đây
là vấn đề cần phải được giải quyết dứt điểm tại đại hội XII sắp tới của ĐCSVN.
Xin
nói một lần để không bao giờ phải nhắc lại: kiên trì bảo vệ hòa bình và khiếp
nhược là hai chuyện hoàn toàn khác nhau.
Kịch
bản 2:
Vừa không thể chấp nhận, vừa không khả thi.
(a)Không
thể chấp nhận, vì Việt Nam như hiện nay quá yếu kém về nhiều mặt và do đó không
thể đảm đương nổi một vai trò lá chắn cho bất kỳ ai hay là một khu đệm trung lập;
cũng chẳng có một bên hữu quan nào chấp nhận hoặc tin tưởng giao cho Việt Nam
như hiện nay một vai trò như thế.
(b)Kịch
bản này dù ta muốn cũng không khả thi, đơn giản vì nước ta như hiện nay không
thể là một Thuỵ Sỹ Việt Nam ở Đông Nam Á. Không biết đến bao giờ mới có thể có
một Thuỵ Sỹ Việt Nam như thế để đảm đương vai trò này, hay là không bao giờ.
Hơn nữa vì yêu cầu bành trướng quyền lực của một nước rất đông dân, siêu cường
đang lên Trung Quốc không chấp nhận một quốc gia láng giềng nào là trung lập,
dù có xin cũng không được, kể cả nước lớn như Ấn Độ. Láng giềng với Trung Quốc
chỉ có thân phận: (a)hoặc là trở thành đối tượng của bành trướng, (b)hoặc là phải
đi với Trung Quốc như là Nga đang làm hiện nay. Chỉ trừ trường hơp TQ không ăn
thịt nổi thì mới có chuyện tha làm phúc – nghĩa là chấp nhận là đối tác. Quan
điểm "Việt Nam không đi với bất kỳ một bên nào để chống lại một bên thứ
ba" thực ra là lỗi thời (xem Thế giới đã sang trang) và vô nghĩa
đối với Trung Quốc; quan điểm này trên thực tế che giấu sự nhu nhược và đầu
hàng trá hình; trong khi đó sự thật là Việt Nam đã bị cột chặt vào Trung Quốc
trên nhều phương diện.
Kịch
bản 3:
Là đáng bàn nhất.
Cũng
có thể gọi đấy là kịch bản tự đứng vững trên đôi chân của mình trong mọi tình
huống, không chống lại bất kỳ ai trên thế giới này, nhưng đi với cả thế giới để
phát triển chính mình và để dấn thân cho lợi ích chung của cộng đồng quốc tế, gắn
lợi ích phát triển của chính mình với lợi ích phát triển chung của cộng đồng quốc
tế, đi với cả thế giới để huy động sự hậu thuẫn và ủng hộ của cả thế giới cho sự
nghiệp bảo vệ độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia trước mọi nguy cơ
bị xâm lấn. Nói nôm na, đây là sự lựa chọn trở thành một người có nhân cách và
tư thế không ai bắt nạt được, sống được với tất cả mọi người, làm bạn được với
tất cả mọi người, có ích cũng như được sự tôn trọng và tin cậy của tất cả mọi
người. Một trong những cái đích sâu xa của kịch bản này là tạo ra tình thế:
Một khi siêu cường bá quyền Trung Quốc xâm phạm độc lập chủ quyền và toàn vẹn
lãnh thổ của Việt Nam, thì sự việc này đồng nghĩa với xâm phạm những giá trị và
lợi ích chung của cộng đồng thế giới và sẽ không thể được cộng đồng thế giới chấp
nhận.
Đây
là kịch bản duy nhất đúng cho nước ta, song đặt ra cho nước ta những đòi hỏi phấn
đấu vô cùng gắt gao.
Sự
thật là trên thế giới hiện có không ít quốc gia nhỏ sát nách các nước lớn hoặc ở
trong tình thế nằm lọt thỏm vào thế giới đối nghịch mình mà vẫn đứng vững và tự
khẳng định được mình, đơn giản vì họ phấn đấu có trí tuệ và kiên cường hơn nước
ta rất nhiều. Có thể nêu ra một vài so sánh để suy nghĩ:
Người
Singapore học hỏi và lao động với một cường độ cao hơn hẳn so với người dân nước
ta. Tinh thần trách nhiệm và tính khoa học trong công việc cũng cao hơn.
Nhìn
vào Nhật: Thảm hoạ động đất và tsunami ngày 11-03-2011 vô cùng khốc liệt càng
làm rõ thêm những giá trị và phẩm chất Nhật Bản, có thể nói cả thế giới phải
kính phục...
Nếu
bạn đã đọc cuốn Quốc gia khởi nghiệp của Dan Senor, bạn có thể
hình dung trí tuệ và nghị lực nào của dân tộc Do Thái đầy trầm luân đã xây dựng
nên nước Israel có nền kinh tế phát triển cao vào hàng đầu thế giới ngày nay gần
như giữa sa mạc và lọt hẳn vào trong lòng thế giới đạo Hồi.
Bạn
cũng nên chịu khó tìm đọc cuốn "Swiss Made" của R.
James Breiding để hiểu những thành công phi thường của quốc gia này, tạo ra một
Thuỵ Sỹ tồn tại phồn vinh giữa các hùm sói châu Âu suốt 3 thế kỷ vừa qua, và
bây giờ Thuỵ Sỹ còn trở thành một trung tâm của Liên Hiệp Quốc.
Công
cuộc cải cách ở Myanmar (bắt đầu từ 2011) dưới thời tổng thống Thein Sein đã
hoá giải thành công trong hoà bình chế độ quân phiệt đẫm máu kéo dài nhiều thập
kỷ, đưa Myanmar bước đi những bước đầu tiên vô cùng gian truân trên con đường
phát triển của dân chủ, bất chấp sự lũng đoạn khủng khiếp của Trung Quốc. Mọi
hiểm nguy đối với Myanmar vẫn còn nguyên vẹn ở phía trước. Cả thế giới tiến bộ
đang hồi hộp theo dõi và đứng bên Myanmar trên con đường vừa mới khai phá này.
Lãnh
tụ Nam Phi Nelson Mandela là một huyền thoại (1918 - 2013). Sau khi lãnh đạo
cách mạng Nam Phi xoá bỏ chế độ apartheid để xây dựng thành công nước Cộng Hoà Nam Phi, ông đã trao lại mọi quyền lực
cho nhân dân...
Cuộc
chiến tranh Iraq 8 năm ròng (203 -2010), Mỹ ném vào đây khoảng hai nghìn tỷ USD
(thật ra có thể hơn, tuỳ cách tính) và mất khoảng 7000 sinh mạng quân nhân Mỹ.
Một trong những mục tiêu chiến lược là nhằm dựng lên ở đây một chế độ dân chủ rất
có lợi cho địa kinh tế và địa chính trị của Mỹ. Song Mỹ đã thất bại cay đắng,
đương nhiên tham vọng giành lợi riêng cho nước Mỹ cũng sụp đổ theo. Đơn giản vì
văn hoá đạo Hồi và nội tình các sắc tộc và bộ tộc ở Iraq lại chỉ quan tâm đến
tranh giành quyền lực; thậm chí đang xuất hiện chiến tranh tôn giáo mới: Hiện
tượng IS đang có nguy cơ biến dạng quốc gia Iraq và toàn vùng, tác động mạnh
vào cục diện thế giới.
Mùa
xuân
Ả-rập
dù ở Ai Cập hay Lybye…sau khúc dạo đầu đầy hứa hẹn, chiến tranh giữa các sắc tộc
và giữa các bộ tộc cư dân khác nhau lại đang đẩy những quốc gia này vào nội chiến
mới.
Ukraina
trên con đường tìm sự phát triển của dân chủ đã mất Krym và rơi vào nội chiến
quyết liệt, nguy cơ đất nước bị chia cắt do sự can thiệp trực tiếp của Nga rất
lớn. Vấn đề Ukraina đang manh nha một cuộc chiến tranh lạnh mới.
Ngay
cạnh nước ta, Thái Lan từ năm 1932 bắt đầu tìm kiếm con đường trở thành nước
phát triển, đến hôm nay đã chìm ngập trong 18 cuộc đảo chính, song đất nước bị
giam hãm tiếp trong cái bẫy quốc gia có thu nhập trung bình, nguyên nhân chủ yếu
là gần 9 thập kỷ rồi mà Thái Lan vẫn chưa làm sao xây dựng nổi cho mình một thể
chế chính trị nhất thiết phải có của một nước công nghiệp. Trong khi đó Hàn Quốc,
Đài Loan và Singapore khởi sự sau Thái Lan nhiều thập kỷ nhưng đã thành công
ngoạn mục, chủ yếu vì họ đã xây dựng được thể chế chính trị phù hợp… Càng rõ,
thể chế chính trị mới là yếu tố quyết định cuối cùng của phát triển.
Có
lẽ ở đây cũng phải nhắc đến “sự phấn đấu tự đổi đời” một cách triệt để và đáng
là tấm gương cho cả thế giới suy nghĩ – đó là sự đổi thay và trỗi dậy từ đống
tro tàn của chủ nghĩa phát xít và chiến tranh, để hình thành nên nước Đức và nước
Nhật hôm nay, với vị thế được tôn trọng trong cộng đồng thế giới – nguyên nhân
thành công chủ yếu của họ là trung thực với bài học của lịch sử và sự thật,
kiên định đi theo con đường của dân chủ.
Trong
khi đó nỗ lực đổi đời của Liên Xô cũ chỉ tạo nên một nước Nga Putin đang đặt một
chân lên con đường tạo dựng đế chế Nga mới, còn lâu mới được như Liên Xô cũ, thậm
chí có thể là không thể, đang tìm đường lập ra liên minh (nhất thời) Nga -
Trung…
Vân
vân…
Nghĩa
là thế giới hôm nay có đủ mọi điều hay và cái dở cho nước ta là nước
đi sau học tập và phấn đấu thành công, không còn phải mò mẫm gì nữa.
Song khác trước là thế giới hiện nay đang có nhiều náo loạn (đã có ý kiến cho rằng
trật tự thế giện tại đang tan vỡ).
Phải
nói đến mức thế này: Đất nước phải trả giá cho những tổn thất của không biết
bao nhiêu thế hệ, cái duy nhất Việt Nam hôm nay được hưởng từ những hy sinh
này là lợi thế của nước đi sau. Xin ngẫm nghĩ kỹ điều này. Trong khi
đó động lực quyết định làm nên mọi thay đổi trong thời đại chúng ta đang sống
là thông tin và ý chí trong một môi trường dân chủ. Chúng ta hoàn toàn không
thiếu những gương tốt và những kinh nghiệm xương máu trong thế giới hôm nay để
học và để thay đổi triệt để chính bản thân mỗi chúng ta mà đất nước đang đòi hỏi.
Không có một lý do nào có thể biện minh cho điều là sống trong thời đại này mà
chúng ta không thể tự thay đổi triệt để được chính bản thân mình, ngoại trừ sự
biếng nhác và hèn kém của mỗi chúng ta. Mỗi chúng ta thay đổi, sẽ cùng nhau
thay đổi được đất nước.
Nhìn
vào những tấm gương và kho tàng kinh nghiệm của nhân loại hôm nay, tôi thành thực
muốn nói chúng ta còn kém cỏi quá, ươn hèn quá, có nhiều thói hư tật xấu quá,
thậm chí còn lười biếng quá, còn quá nhiều chuyện làm giả ăn thật, chưa nói đến
đầu óc còn quá chật hẹp, và con mắt chưa hẳn đã muốn có tầm nhìn vươn ra bên
ngoài luỹ tre làng ngàn xưa (tại nhiều nơi đúng ra phải nói là nhiều nơi không
còn lũy tre làng nữa, mà chỉ còn địa phận
làng ngàn xưa…), dân trí và quan trí đều còn thấp lắm so với thiên hạ xa gần;
so ngay với Thái Lan kinh tế, xã hội và thể chế chính trị nước ta lạc hậu vài
chục năm... Cho phép tôi nói đến mức thế này: Một trong những cái ngu dốt lớn
nhất của chúng ta là chưa thấy hết được cái ngu dốt của chính mình, hơi một tý
là tưng tưng Việt Nam có cái này cái nọ nhất
thế giới, nhất châu Á..! Chiến tranh đã lùi xa mấy chục năm, có những chiến
trận lùi xa cả nửa thế kỷ hoặc hơn nữa, mà mà niềm tự hào vẫn oang oang không
ngớt như để cố át đi những yếu kém trong cuộc sống hôm nay, bất chấp cả cái lẽ
tối thiểu trên đời trong giao tiếp là ăn
trông nồi, ngồi trong hướng… …
Vì quyền lực đang tha hoá nặng
nề, nơi chứa đựng nhiều điều u mê nhất trong cả nước lại là ĐCSVN. Ví dụ: Đến
ngày hôm nay trong giới nghiên cứu cao cấp của ĐCSVN vẫn có người đặt câu hỏi: Xã hội dân sự là cái gì? Nó có phù hợp với
nước ta đang xây dựng chủ nghĩa xã hội không? Chấp nhận xã hội dân sự thì mất
chế độ! Làm thế nào xây dựng đảng cầm quyền ở nước ta mà vẫn giữ được chế độ
chính trị một đảng?... “Chưa nên cho phép tự do vận động bầu cử tại Việt Nam vì có nhiều
đặc thù…” … “Chế độ chính trị một đảng thì cần gì phải có Hội đồng Bầu cử Quốc
gia”… nghĩa là chỉ nên duy trì hệ thống
nhà nước được tổ chức theo kiều “đảng cử dân bầu”, …“Quốc hội là thể chế hóa các nghị quyết và quyết định của Trung ương và
Bộ Chính trị, tôi phải nói thật như thế…” … Cái gì không quản đươc thì nên cấm... Vân vân… Trong khi đó cuộc sống của đất nước chúng ta hôm nay
bên cạnh siêu cường Trung Quốc đang lên đòi hỏi quyết liệt mỗi người dân và cả nước
ta phải có một phẩm chất mới hoàn toàn khác – đến mức “tồn tại hay không tồn tại!” (“to be or not
to be!”)… …
Nói thẳng thắn với
nhau, có lẽ chưa có thời nào trong lịch sử đất nước mà nhân dân chúng ta lại
hèn kém như hiện tại so với thiên hạ toàn thế giới trong hoàn cảnh nước ta có độc
lập, hèn kém so với những thách thức đất nước đang phải đối mặt. Có lẽ chưa có
thời nào chúng ta hèn kém như hiện nay dưới ách cai trị do chính tay mình góp
phần dựng nên. Chưa có thời nào chúng ta lại nhu nhược, tự làm tổn thương trầm
trọng phẩm giá của chính quốc gia mình, và chịu để cho danh dự, độc lập chủ quyền
và sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia bị Trung Quốc uy hiếp, xâm phạm như hiện nay.
Đất nước thật sự bị dắt mũi từ Hội nghị Thành Đô. Không biết làm sao nuốt được
nỗi nhục này!
Chịu trách nhiệm
toàn diện và tuyệt đối về tình trạng hèn kém nói trên của đất nước và của dân tộc
là Đảng Cộng Sản Việt Nam tha hoá hôm nay. Không thể nói khác.
Chế độ chính trị
đảng trị và chính sách ngu dân nhân danh thực hiện sự lãnh đạo toàn diện và tuyệt
đối của ĐCSVN tha hoá hôm nay
là tác nhân chính mang lại sự hèn kém này cho đất nước. Đến mức mỗi chúng ta –
kể cả các đảng viên ĐCSVN – hầu như không đủ năng lực và ý chí nhìn nhận ra sự
hèn kém của chính bản thân mình nữa. Đến mức hầu như mỗi chúng ta cam chịu hai
tay buông xuôi. Đối với bên ngoài thì cam chịu nhắm mắt trước từng bước lấn tới
của quyền lực mềm và quyền lực rắn Trung Quốc. Đối với bên trong, đành ngậm miệng
oán trách thầm những điều ngang trái, hoặc thụ động bó tay chờ đợi, nước chảy
bèo trôi được đến đâu hay tới đó – đấu tranh tránh đâu?.., hoặc có cơ hội thì bỏ
nước đi tìm đường kiếm sống… Trong khi
đó hàng ngày nhan nhản những cái giả
- diễn – hão thay nhau hiếp đáp cuộc sống mọi mặt của đất nước... Hội
hè triền miên đang ru ngủ cái ngu, giấu diếm cái nghèo, trang sức cái sa đọa…
Phải nói đây là hiện tượng xã hội xuống cấp cùng cực nhất kể từ Cách mạng Tháng
Tám 1945. Đại hội XII sắp tới của ĐCSVN cần mổ xẻ thấu đáo trách nhiệm này của
đảng.
Đối sách nổi bật
của quyền lực cho tình hình này chỉ là nói dối và trấn áp.
Trong tôi canh
cánh câu hỏi phải chăng đây là thời kỳ mạt vận của khí phách và tinh hoa Việt
Nam? Đau lòng lắm, xấu hổ lắm. Nhưng không thể không tự cật vấn mình như thế được.
Song mỗi công dân
chúng ta – dù đảng viên hay không đảng viên – cũng phải gánh chịu phần trách
nhiệm riêng của chính mình về thực trạng đất nước hôm nay, không thể đổ thừa hết
mọi chuyện cho chế độ. Chỉ riêng sự cam chịu một bề như vậy của mỗi chúng ta cũng
đủ kết án chúng ta là tòng phạm, là đồng loã trước toà án lịch sử của đất nước,
không thể nói khác được… Dân nào thì chế độ nấy – đây cũng là một quy luật của
phát triển.
Tôi xin phép nói
đến mức thế này: Nếu những chuyện đàn áp và làm nhục dân đang xẩy ra hàng ngày ở
nước ta mà lại xảy ra ở các nước của mùa xuân Ả-rập năm nào, thì có lẽ chế độ
chính trị hiện nay của Việt Nam đáng phải sụp đổ 3 hay 4 lần rồi! Nếu luận rằng
“cái ỳ” này của Việt Nam là
biểu hiện cao độ của sự ổn định chính trị, tôi e rằng đấy là nguỵ biện đáng xấu
hổ - cho người giải thích và cho cả người chấp nhận sự giải thích này.
Đất nước này có đủ
tủi nhục để không cần phải chủ động có thêm hay xúi giục gây thêm một thảm hoạ
mới bổ sung nào nữa. Ở vào hoàn cảnh nước ta hiện nay, điều tai ác là sụp đổ của
hiện trạng đồng nghĩa với thảm hoạ, chắc chắn sẽ thê thảm hơn nhiều lần và sẽ đẫm
máu so với sụp đổ trong hoà bình của Liên Xô hay các nước Đông Âu khác. Nhưng
không thể vì thế nhắm mắt làm ngơ trước cái hèn kém của chính mình. Thậm chí sự
ngơ điếc này chính là mầm mống chắc chắn của thảm hoạ sẽ tới mai sau.
Điều
cần nói rành rọt ở đây: Nhờ những nỗ lực của cả nước, nhất là trong kinh tế, (đương nhiên phần
quan trọng không kém là còn nhờ cả “sức ỳ” nữa) đất nước mới thoát được mấy phen
sụp đổ như thế của hệ thống chính trị – chứ không phải là nhờ sự lãnh đạo sáng
suốt của đảng và tính ưu việt của chế độ. Song chính kết quả những nỗ lực này đặt
ra đòi hỏi quyết liệt: Không thể kéo
dài mãi tình trạng èo uột đến ngắc ngoải như hiện nay! Phải cải cách triệt để hệ
thống chính trị hiện tại để mở đường sống cho đất nước.
Cái hèn kém đáng
phê phán nhất của mỗi người chúng ta trước hết là sự giác ngộ chưa đầy đủ về
quyền và trách nhiệm phải có của công dân với tư cách là người chủ đất nước của
một quốc gia độc lập, là không thắng được nỗi sợ của chính mình để ý thức được
và làm được quyền và trách nhiệm công dân phải có ấy của mình. Nói riêng trong
hàng ngũ ăn lương từ ngân sách nhà nước – dù là ngạch đảng, ngạch chính quyền,
hay ngạch đoàn thể, cái gọi là “phường giá áo túi cơm” đông quá, ăn hết nhuệ
khí của đất nước và cố níu kéo sự tồn tại của chế độ toàn trị để bảo toàn sự tồn
tại của chính mình. Tôi trầm ngâm ước ao, giá mà mỗi chúng ta – trước hết là
các đảng viên – dám dấn thân sống theo lương tri mình một chút, chắc chắn đất
nước này đã khác hẳn rồi! Cái thấp hèn của mỗi chúng ta đang góp phần không ít
vào việc huỷ hoại đất nước này!..
Cái sợ và sự phản
ứng bầy đàn là hai sản phẩm tồi tệ nhất của hiểu biết thiếu hụt, là đồng minh lợi
hại của mọi thế lực đen tối ngay trong lòng đất nước chứ không phải ở đâu xa,
là trở lực hoặc thậm chí bị lạm dụng làm phản lực chống lại cái tiến bộ và cải
cách[4]. Chẳng có sự diễn biến hoà bình hay biến chất đạo
đức chính trị tư tưởng nào đáng sợ cả, mà chỉ có cái việc chụp cho cái mũ diễn biến hòa bình và biến chất để hăm doạ sự bất bình
trong lòng nhân dân và xí xoá đi cái tha hoá của quyền lực mà thôi. Phụ hoạ một
cách vô ý thức vào tình trạng này chính là cái sợ của mỗi chúng ta.
-
Nhưng mà,
cứ làm khác là bị đàn áp! Vừa không có cái mồm để nói, trong tay vừa không có
quyền!..
-
Chỉ còn
cách phải tự mở mồm, chấp nhận mọi đàn áp để mở mồm. Phải giành lấy quyền! Một
người không làm nổi thì hè nhau cùng làm! Phải học để làm đúng.
-
Nhưng mà sợ
lắm. Sợ nhiều thứ.
-
Chịu bó
tay vì sợ thì ngày xưa đứng lên chiến đấu cứu nước để làm gì? Hãy cùng vượt lên
nỗi sợ để cùng làm![5]
-
…
-
…
Sống há miệng chờ
sung rụng đã là không ổn, nói chi đến khoanh tay chờ được ban phát quyền và
trách nhiệm như thế - những thứ này phải học và phải đấu tranh mà giành lấy.
Sống cạnh Trung
quốc trong thế giới hôm nay, nước ta không thể lựa chọn cách sống nước chảy bèo
trôi thế nào cũng được. Tự do của chúng ta mà trời đất và tự nhiên ban tặng chỉ
là sự tự do được phép tuỳ ý lựa chọn cho đất nước một trong 3 kịch bản như đã
nêu trên mà thôi. Và vì tự do của chính mình và của đất nước, mỗi chúng ta chỉ
có con đường lựa chọn kịch bản 3 cho đất nước.
Nhất thiết không
thể để đất nước sống qua ngày đoạn tháng như thế này bên cạnh Trung Quốc. Để thực
hiện kịch bản 3, mỗi chúng ta
hãy bắt đầu từ học và quyết thực hiện quyền và trách nhiệm công dân của mình, trước
tiên là để triệt để thay đổi chính mình, rồi vượt lên mọi nỗi sợ thực hiện quyền
và trách nhiệm của mình góp phần vào cải cách thể chế chính trị của đất nước,
đưa đất nước sang trang mới. Muốn đất nước tiến hành cải cách triệt để thể chế
chính trị hiện hành trong hoà bình và phát triển, mỗi chúng ta phải quyết học
như vậy. "...Đời
đời sống cạnh Trung Quốc mà mỗi chúng ta không có trí tuệ, ý chí và nghị lực
luôn luôn thắng được ý đồ của Trung Quốc đầy bản chất bá quyền, nước ta chỉ
đáng sống trong kiếp chư hầu, nô lệ. Đã đến lúc cả nước và toàn Đảng cần hiểu
rõ đòi hỏi bắt buộc này, để tiến hành bằng được cuộc cải cách chính trị sâu rộng
hiện nay đã chín muồi, nhằm thay đổi hẳn đất nước..." [6]
Sự sống còn của đất
nước đặt ra những đòi hỏi nghiệt ngã như vậy. Song đồng thời cũng phải thấy hết
tinh hình nguy hiểm: Thực trạng mọi
mặt của đất nước ta hiện nay nhạy cảm đến mức hễ cứ đụng vào sửa chữa cái gì đó
mà ngu dốt, là có thể đẫn đến sụp đổ, có lẽ còn nguy khốn hơn so với Liên Xô
năm nào! Không một ai được ngoảnh mặt trước sự thật phũ phàng này vì bất kỳ lý
do gì.
Quyền lực cai trị
đất nước đang vin vào thực tế nhạy cảm này để chống lại cải cách, nhân danh duy
trì sự ổn định. Đây là sự ngoan cố duy trì cái sống tạm thời cho quyền lực bằng
cách đi sâu thêm nữa vào con đường chết của đất nước, không thể chấp nhận.
Để vượt qua sự nhạy
cảm có thể gây ra sụp đổ bất cứ lúc nào như thế, chỉ có một con đường là trung thực với sự thật,
mở ra đối thoại xây dựng với tất cả tinh thần trách nhiệm theo tinh thần Diên Hồng
trong cả nước, từ đó tìm ra sự đồng thuận cao nhất để có khả năng tiến hành cải
cách thể chế chính trị trong hoà bình và phát triển. Đấy là con đường sống. Đối
thoại trung thực với sự thật như thế trong nội bộ đảng, giữa đảng và nhân dân,
và giữa cả nước với nhau theo tinh thần Diên Hồng như vậy, sẽ chẳng có nguy hiểm
nào có thể tước bỏ hay lấy cắp được con đường cải cách nước ta nhất quyết phải
lựa chọn. Trong dân nhiều năm nay đã có không ít tiếng nói phát đi theo hướng
tâm huyết này, đảng cần lắng nghe và đủ can đảm đối thoại chứ không được trấn
áp tệ hại như đang làm. Hơn nữa, duy nhất nắm quyền lực cai trị trong tay,
ĐCSVN có trách nhiệm ràng buộc phải chủ động và làm tất cả mọi việc có thể, để
tổ chức thành công đối thoại Diên Hồng như vậy.
III.
Đại
hội XII lựa chọn gì?
III.1.
Bàn về cái không thể và cái có thể
Trước hết xin
chia sẻ, 10 bạn đọc các bài viết của tôi thì có đến 9 bạn không thích phần tôi
viết về ĐCSVN, càng không thích hoặc thậm chí rất ghét phần tôi khuyến nghị
ĐCSVN nên thay đổi như thế nào. Thái độ như vậy không phải là vấn đề cảm tính
hoặc là hệ quả của những bức xúc từ cuộc sống. Phản ứng tiêu cực này chủ yếu dựa
trên những kinh nghiệm dẫn tới sự khẳng định: ĐCS nói chung là không thể thay đổi
được, ĐCSVN không phải là ngoại lệ. Một số trong những bạn đọc này còn viện dẫn
ý kiến của Yeltsin: ĐCSLX không thể
thay đổi được, chỉ còn mỗi cách đập tan nó! Những người có trách nhiệm
trong đảng, trước hết là Bộ Chính trị, cần phân tích thấu đáo phản ứng này của
dư luận nước ta. Bản thân tôi cũng cho sự khẳng định này có căn cứ xác đáng. Bởi
sự thật là không có một ĐCS nào trong các nước Liên Xô Đông Âu cũ chịu chấp thuận
cải cách. Tất cả các đảng này chỉ kết thúc bằng quá trình sụp đổ hoặc bị xoá sổ.
Sự ngoan cố của ĐCSVN trước những đề nghị cải cách cũng rất rõ.
Tuy nhiên, có một
khía cạnh cần xem xét dưới đây.
Trong nhiều bài
viết của mình, tôi cho rằng ĐCSVN từ nhiều thập kỷ nay không còn là đảng lãnh đạo
nữa, mà chỉ là lực lượng chính trị lớn nhất đang nắm lọn quyền cai trị đất nước. Vấn đề đặt ra là câu hỏi: Xử sự như thế nào với cái lực lượng
chính trị lớn nhất nước này?
-
Giải tán bằng
luật pháp hay xoá bỏ bằng bạo lực? Cả hai cách làm này là không thể và sẽ tiếp
tục không thể như thế một thời gian khá dài nữa. Lại càng không thể “bói” được
là bao giờ ĐCSVN sẽ tự sụp đổ, dù rằng đây sẽ là kết cục tất yếu của tha hoá.
Xoá bỏ bằng bạo lực dù muốn làm và dù làm được, cũng không phải là phương án tối
ưu cho đất nước trong hiện tại, bởi vì
sẽ gây ra binh đao nồi da xáo thịt vô cùng thảm khốc, chưa ai có thể
nói trước kết cục sau đó sẽ là gì. Rôi còn cảnh đục nước béo cò… Và kể cả một
khi đã xảy ra một cuộc bể dâu như thế, trước sau cải cách vẫn là nhiệm vụ
không thể trốn tránh.
-
Tôi mong mỏi
mỗi chúng ta hãy tự học để tự thay đổi chính mình trước tiên trước khi bắt tay
vào cải cách thay đổi thể chế chính trị của đất nước, và điều này là khả thi
trong thế giới hôm nay. Vậy hà cớ gì tôi lại không đồng thời cùng đặt vấn đề
như thế đối với từng đảng viên và toàn thể ĐCSVN? Vả lại, như chúng ta đã thấy ở
Myanmar, cải cách thể chế chính trị từ trên xuống và từ trong ra của hệ thống
quyền lực là hứa hẹn thành công nhất và đỡ tốn kém xương máu nhất. ĐCSVN hiện
nay có mọi điều kiện cần và đủ để cải cách thành công như thế, chỉ còn thiếu ý
chí đặt lợi ích quốc gia lên trên hết mà thôi[7]. Cũng có ý kiến cho rằng ĐCSVN không thể làm được
cải cách này, vì bị nô lệ ý thức hệ và vì đang thiếu một minh quân giương ngọn
cờ…
-
Giả thiết
rằng mọi nỗ lực của cả nước tìm đường cải cách bắt đầu từ trên xuống và từ
trong ra trong hệ thống quyền lực của ĐCSVN đã được thực thi hết mức mà vẫn thất
bại, thì phương án xoá bỏ bằng bạo
lực chẳng những sẽ là không tránh khỏi sau đó, mà còn là bước phát
triển tất yếu tiếp theo, tự phát từ nhân dân, và sẽ chẳng có gì ngăn nổi như đã
từng xảy ra ơ nhiều nước khác, sự cáo chung của ĐCSVN sẽ trở thành đương nhiên,
thảm hoạ cũng là đương nhiên. Tôi đã cảnh báo rõ ràng như vậy trong nhiều bài
viết của mình.
-
Một thể chế
chính trị của nhà nước pháp quyền dân chủ ở nước ta hầu như chắc chắn sẽ là một
cái gai phải nhổ trong con mắt siêu cường đang lên Trung Quốc. Bởi vì ảnh hưởng
lan toả của cải cách này có thể nguy hiểm đối với Trung Quốc. Cải cách chính trị
vốn tự nó đã khó trong bối cảnh này càng thêm khó. Song chúng ta phải tự làm việc
mình phải làm, không thể chờ đợi Trung Quốc cho phép hay không cho phép. Một
khi Trung Quốc học tập kinh nghiệm đã xảy ra ở Krym và Đông Ukraina quyết xóa bỏ
cuộc cải cách này của nước ta, nhân dân ta sẽ lại một lần nữa phải chấp nhận hy
sinh xương máu, nhưng sự nghiệp cải cách này sẽ trở thành bất khả kháng và rất
triệt để, cái thòng lọng ý thức hệ và “4 tốt - 16 chữ” đang siết lên cổ đất nước
ta sẽ bị loại bỏ dứt khoát và vĩnh viễn.
Những lý do tại
sao tôi lựa chọn con đường vận động cả nước không loại trừ một ai tiến hành cải
cách như thế có lẽ đã rõ: Con đường
hòa bình cải cách ở nước ta duy nhất chỉ có thể bắt đầu từ ĐCSVN và đi qua
ĐCSVN, trước mắt và lý tưởng nhất là ngay tại Đại hội XII này.
III.2.
Những vấn đề đặt ra cho Đại hội XII
Trong
bài “Hiểm hoạ đen” (bài 2), tôi đã trình bầy khái quát ý kiến của tôi về tình
hình đất nước sau 40 năm độc lập thống nhất đầu tiên, với nhận xét tổng quát: Về cơ bản đây là một giai đoạn phát
triển thất bại.
Nhận
xét này này dựa trên các đánh giá sau đây:
(1) Thành tựu đạt được không cân xứng với nguồn lực và
công sức đã huy động được, nhiều cơ hội lớn có tính bước ngoặt đã bị bỏ lỡ[8]; sự phát triển kinh tế theo chiều rộng đã tới ngưỡng
không thể vượt qua, tích tụ cho đất nước hôm nay nhiều ách tắc lớn của cái bẫy
quốc gia có thu nhập trung bình thấp, không thể đạt được mục tiêu trở thành nước
công nghiệp vào năm 2020[9]. Xin nhấn mạnh: trong 3 thập kỷ công nghiệp hoá nước
ta huy động được nguồn lực nhiều gấp đôi Hàn Quốc trong thời kỳ này, Hàn Quốc
trở thành NIC (nước mới công nghiệp hoá), nhưng Việt Nam trở thành một nền kinh
tế của người đi làm thuê và của đất nước cho thuê.
(2) Chế độ chính trị hiện hành xuống cấp nghiêm trọng
vì tệ nạn quan liêu tham nhũng, ngày càng trở thành nhân tố trực tiếp kìm hãm sự
phát triển của đất nước; xã hội nước ta từ hơn một thập kỷ nay bị khủng hoảng
sâu sắc về nhiều mặt - tiêu biểu nhất là nhân dân mất lòng tin vào chế độ chính
trị và đảng nắm quyền; bất công xã hội ngày càng lớn; tự do dân chủ và quyền
con người bị xâm phạm nghiêm trọng; đặc trưng của chế độ toàn trị hiện nay là:
nhân dân không phải là người làm chủ đất nước, đảng đứng trên Hiến pháp.
(3) Độc lập chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia
và nhiều lợi ích chính đáng khác của đất nước bị Trung Quốc xâm phạm và uy hiếp
nghiêm trọng (hơn cả thời kỳ có chiến tranh biên giới 17-02-1979 do Trung Quốc
tiến hành); đường lối đối nội và đối ngoại sai lầm đã dẫn đến tình trạng Việt
Nam rơi vào vị thế quốc tế của nước phải “leo dây” (song trên thực tế là đang bị
cột chặt vào Trung Quốc) và hầu như không có bạn hoặc liên minh với đúng nghĩa
để tạo thanh thế, mặc dù Việt Nam đã thiết lập được quan hệ đầy đủ với hầu hết
mọi quốc gia trên thế giới và có quan hệ đối tác chiến lược hay đối tác toàn diện
với tất cả các nước có vị thế quốc tế quan trọng. Mặt nào đó mà xét, Việt Nam
lâm vào một thế cô lập trên thực tế (de facto) khá nguy hiểm: Chung quanh là
các nước láng giềng nhỏ yếu dễ bị Trung Quốc chi phối, ngoài biển là cái đường lưỡi bò đang hình thành, ngoài
ra rất dễ bị chấn thương trên các phương diện kinh tế, chính trị, quân sự.
Có thể kết luận: Sau 40
năm độc lập, trong đó có 30 năm đổi mới, Việt Nam hiện nay là một nước yếu về đối
nội và đối ngoại so với những thách thức phải đối mặt, con đường phát triển
đang bế tắc với cơ cấu kinh tế và thể chế chính trị toàn trị hiện tại, đất nước
chịu sự lệ thuộc và lũng đoạn nghiêm trọng từ phía Trung Quốc mà chưa có cách
gì thoát ra được, khoảng cách tụt hậu ngày càng rộng. Nguồn gốc của tình hình
này là những yếu kém và sai lầm của ĐCSVN trong suốt thời kỳ này.
Xin nhắc lại, khoảng trên 10 năm qua trong các quá trình chuẩn
bị các đại hội đảng, liên tục kể từ đại hội IX, X và XI của ĐCSVN, các ý kiến
đóng góp của dư luận trong nước – đặc biệt là của các trí thức, trong đó có nhiều
đảng viên lão thành – tập trung vào 3 vấn đề quan trọng:
1. Đường lối phát triển kinh tế sai lầm, chưa có một
chiến lược kinh tế nào đã đề ra có thể thực hiện được (chiến lược công nghiệp
hoá, chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn, chiến lược kinh tế biển,
chiến lược kinh tế vùng, chiến lược sản phẩm…), chỉ dựng lên được một nền kinh
tế gia công với cơ cấu lạc hậu.
2. Thể chế chính trị bất cập, trở thành một hệ thống
quan liêu ăn bám nặng nề. Các nhóm lợi ích chi phối nặng nề (a)tập đoàn kinh tế
nhà nước, (b)nền kinh tế GDP tỉnh, và (c)sự vận hành theo tư duy nhiệm kỳ của
quyền lực, qua đó biến dạng luật pháp và toàn bộ kỷ cương đất nước. Đây là
nguyên nhân gốc kìm hãm sự phát triển của đất nước. Đất nước độc lập 40 năm,
nhưng quyền làm chủ đất nước của nhân dân vẫn chưa được thực hiện, khả năng thực
thi luật pháp rất thấp. Thể chế chính trị như đang tồn tại là nguyên nhân trực tiếp và chủ yếu làm thất bại chiến lược
công nghiệp hoá.
3. Đường lối đối ngoại nói chung không đáp ứng thoả
đáng những đòi hỏi của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đặc biệt là thất bại
nghiêm trọng trong chính sách đối ngoại của nước ta kể từ Hội nghị Thành Đô đã
giúp quyền lực mềm và quyền lực rắn Trung Quốc lũng đoạn toàn diện và sâu sắc
nhiều mặt cuộc sống của đất nước, tạo ra cho nước ta sự lệ thuộc nguy hiểm, uy
hiếp trực tiếp và ngày càng nghiêm trọng độc lập chủ quyền quốc gia của ta.
Quan hệ Việt – Trung như đang diễn ra có nguy cơ chặn đứng tương lai phát triển
của đất nước.
Cho đến nay cả 3
vấn đề cốt lõi nêu trên tiếp tục là 3 vấn đề nóng bỏng của đất nước. Bộ Chính
trị và BCHTƯ cả 3 khoá IX, X và XI cho đến nay không thèm đếm xĩa đến và vẫn giữ
thái độ im lặng đối với sự đóng góp xây dựng này.
Thư ngỏ ngày
28-07-2014 của 61 đảng viên gửi Bộ Chính trị và BCHTƯ ĐCSVN đặt vấn đề:
-
Trước tình thế hiểm nghèo của đất nước,
ĐCSVN cần thay đổi cương lĩnh để chuyển hẳn sang đường lối phát triển dân tộc
và dân chủ, chuyển đổi thể chế toàn trị hiện nay sang thể chế của nhà nước pháp
quyền dân chủ; chấm dứt ngay các hành động sách nhiễu, trấn áp, quy kết tùy
tiện đối với người dân biểu tình yêu nước, đối với các tổ chức xã hội dân sự
mới thành lập, trả tự do cho những người đã và đang bị kết án hình sự chỉ vì
công khai bày tỏ quan điểm chính trị của mình.
-
Bạch hoá những vấn đề nghiêm trọng
trong quan hệ Việt – Trung kể từ Hội nghị Thành Đô; thảo luận thẳng thắn và dân
chủ trong toàn Đảng và trong cả nước về tình hình mọi mặt của đất nước và những
thách thức trước những bước đi mới rất trắng trợn của Trung Quốc muốn bá chiếm
Biển Đông; vạch ra con đường phát triển để thoát khỏi cơ cấu kinh tế lạc hậu và
lệ thuộc nghiêm trọng vào Trung Quốc hiện nay; tạo ra hợp tác, liên kết, liên
minh có hiệu quả với các nước ASEAN và trong cộng đồng quốc tế - nhất là với
các cường quốc – có khả năng làm thất bại mưu đồ Trung Quốc bá chiếm Biển Đông
và hậu thuẫn đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc của nước ta.
-
Thư ngỏ yêu cầu phải có sự lựa chọn
dân chủ các đại biểu thực sự có năng lực đáp ứng nhiệm vụ quan trọng của đại
hội đảng toàn quốc lần thứ XII; đồng thời phải thật sự dân chủ bầu ra một Quốc
hội chuyên nghiệp, xứng đáng đại diện cho dân, đáp ứng yêu cầu lập pháp để
chuyển đổi thể chế chính trị.
Thiết nghĩ những vấn đề trong thư ngỏ này liên quan đến vận
mệnh sống còn của đất nước, đại hội XII sắp tới cần đánh giá thấu đáo và phải
đi tới những quyết sách đáp ứng.
Điều
quan trọng số một đối với đại hội XII là ĐCSVN là đảng độc quyền trong hệ thống
chính trị đứng trên hiến pháp, tha hoá trong 4 thập kỷ vừa qua đã lấy đi mất
khả năng lãnh đạo của đảng. Sự tha hoá này một mặt trực tiếp phản bội lại lý
tưởng và truyền thống cách mạng vì dân vì nước đã từng lập nên ĐCSVN, mặt khác
đã biến cái đảng tha hoá này thành nhân tố trực tiếp nhất và quyết định
nhất giam hãm sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, để xảy ra ngày càng nhiều
hiện tượng đối kháng với lợi ích của quốc gia và của dân tộc.
Đảng đứng trước sự thật lạnh lùng chết người là: Nếu tiếp tục giữ ĐCSVN như hiện nay, đất nước sẽ lún sâu
thêm nữa vào khủng hoảng mọi mặt; đảng sẽ càng tha hoá và bất lực tiếp, khiến
cho đất nước phải chuốc thêm nhiều tổn thất mới. Dẫn tới hệ quả đảng sẽ buộc
phải chấp nhận những thất bại mới hoặc phải lao vào những sai lầm và tội lỗi
mới để bảo vệ chế độ của mình. Tình hình này sẽ đẩy mạnh hơn nữa sự phản kháng
của nhân dân, chế độ sẽ phải đàn áp dân tàn bạo hơn.., và cuối cùng sẽ dẫn tới con đường chế độ công
khai chống lại nhân dân, chống lại đất
nước. Diễn tiến này từ nhiều năm nay đã manh nha qua các vụ đàn áp những bất bình
của nhân dân và các vụ bắt bớ, xử án những người bất đồng chính kiến… Phải nói
thẳng là sự uy hiếp của Trung Quốc dù nguy hiểm với nước ta đến mức nào chăng
nữa cũng không đáng sợ bằng sự tha hoá trầm trọng hiện nay của đảng và toàn bộ
hệ thống chính trị đất nước. Ta thua hay thắng ý đồ bành trướng của Trung Quốc
trước hết là tuỳ thuộc ở điểm đối nội mấu chốt này.
Nếu muốn đi với đất nước tại bước ngoặt định mệnh này, ĐCSVN
hôm nay không có cách nào khác là phải tự lột xác để không còn là mình như hôm
nay nữa và qua đó phấn đấu trở thành một đảng mới – đảng của dân tộc, mà như thế
tất yếu cũng phải là đảng của dân chủ -, đồng thời đảng phải thực hiện trách
nhiệm ràng buộc là chủ động tiến hành cải cách để thay đổi cái chế độ chính trị
toàn trị hiện hành là con đẻ của đảng. Không ý thức hệ hay chủ nghĩa nào có thể
cứu đảng hay giúp đảng trốn tránh được hai nhiệm vụ phải làm này.
Chọn đất nước, có nghĩa đảng phải lột xác đến mức như vừa
nói trên. Còn muốn giữ đảng như hiện tại, đảng phải chống lại đất nước. Vì
lẽ này đảng đang đứng trước bước ngoặt định mệnh, không cách gì lẩn tránh được.
Song
lột xác cái đảng tha hoá ngày càng trầm trọng này như thế nào? có làm được
không?
Trong buổi tiếp Dương Khiết Trì ngày 18-06-2014, Tổng bí thư
Nguyễn Phú Trọng khẳng định: lập trường về chủ
quyền của Việt Nam đối với các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và trên Biển Đông
là không thay đổi và không thể thay đổi.
Tổng bí thư khẳng định
như vậy là đúng. Nhưng điều kiện tiên quyết để thực hiện khẳng định đúng này là
phải có một Việt Nam mạnh và có bản lĩnh. Đặt vấn đề như thế, sẽ chỉ có một con đường
là ĐCSVN
hôm nay trước tiên phải tự thay
đổi chính mình theo con đường dân tộc và dân chủ để trở thành một đảng mới, qua
đó cùng với cả nước tạo ra một quá trình hình thành một Việt Nam mới. Có làm được
không? Nói được như thế với Trung Quốc mà không đi đến cùng được như thế, sẽ
làm sao lay chuyển được Trung Quốc?
Cho
đến hôm nay, tôi không thấy, hoặc chưa có điều kiện được thấy việc chuẩn bị đại
hội XII đang tiến hành theo hướng tiếp cận những vấn đề như đã xới ra trên đây!
Vậy đại hội XII sẽ lựa chọn gì cho đất nước, cho chính bản thân đảng của mình?
Những gì thấy được trên phương tiện truyền thông “lề phải” hình như vẫn là ngựa
quen đường cũ: Từ khâu chuẩn bị nhân sự
và khâu bầu chọn các cấp chủ yếu vẫn theo cách làm cũ; lời căn dặn của những người
lãnh đạo: tổng kết tình hình đất nước chuẩn bị cho đại hội phải dựa vào cương
lĩnh và hiến pháp, cách bầu cử mới thiết kế cho đại hội XII còn mất dân chủ
nghiêm trong hơn nhiều so với các đại hội trước (nhằm mục đích gì?) – nói chi
đến dân chủ của nhân dân cả nước… Nếu đúng là như vậy thì nguy hiểm quá, vì
cách làm đại hội theo kiểu này hình như báo hiệu khả năng ĐCSVN thay đổi và
việc cải cách xoá bỏ chế độ toàn trị có lẽ đến 99% là không hiện thực.
Tôi xin lưu ý: Đại hội XII hoặc là sẽ mở ra được một bước
ngoặt cho ĐCSVN và cho đất nước, hoặc là báo hiệu một thời kỳ đen tối mới của
đất nước và gia tăng những yếu tố trước sau sẽ dẫn đến sụp đổ của chế độ. Tất
cả tuỳ thuộc vào sự lựa chọn của từng đảng viên và toàn đảng ở ngay đại hội XII
này, không thể đổ lỗi cho bất kỳ ai khác hay cho lý do nào khác. Ngay từ bây
giờ, từng đảng viên cần có tiếng nói của mình cho việc tiến hành một đại hội
đúng đắn và nghiêm túc tình hình đất nước đang đòi hỏi.
IV.
Kiến
nghị
Khoản 2 điều 4 của Hiến pháp ghi: “Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật
thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách
nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của mình.” Chiểu theo tinh thần và lời văn của khoản này
tôi kiến nghị: Công khai hoá tới mức tối đa toàn bộ quá trình chuẩn bị và tiến
hành đại hội XII. Đơn giản vì mọi việc của đại hội đều liên quan trực tiếp đến
vận mệnh quốc gia, nhân dân cần được biết, cần có tiếng nói của mình với đại
hội, cần được giám sát những việc đại hội làm... Tại các nước văn minh, các
đảng chính trị đều phải làm như thế khi họp đại hội để tranh cử, chương trình
hành động của đại hội phải được nhân dân tán thưởng mới hy vọng thắng cử. Hơn
nữa, gắn
bó mật thiết với nhân dân như viết trong khoản 2 điều 4 của Hiến pháp trước
hết có nghĩa đại hội XII phải quyết định những vấn đề đặt ra đúng với lợi ích
quốc gia và nguyện vọng của nhân dân.
Đặt vấn đề như vậy, tôi xin có một
số đề nghị sau đây.
IV.1. Bàn về nội dung cốt lõi của đại
hội XII
Đứng trước
bước ngoặt hiện nay của đất nước, trung thực với các bài học của lịch sử và sự
thật là đòi hỏi tất yếu để nhận thức đầy đủ lợi ích sống còn của tổ quốc, từ đó
có được ý chí thoát khỏi tình trạng lũng đoạn của Trung Quốc, xoá bỏ sự cai trị
mang tính chất ngu dân và nô dịch đang kìm hãm đất nước do chế độ toàn trị hiện
nay của đảng vô ý thức hay có ý thức đã tạo dựng nên, quyết mở đường cho đất nước
chuyển sang một giai đoạn phát triển mới, nhằm thực hiện khát vọng đời đời của
nhân dân về độc lập - tự do - hạnh
phúc[10], tranh thủ sự hậu thuẫn của cộng đồng khu vực và
quốc tế cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, dấn thân đóng góp vào nỗ lực
chung của cả thế giới vì hoà bình, hữu nghị và hợp tác. Đã đến lúc ĐCSVN phải đặt
ra cho mình nhiệm vụ như vậy. Nhiệm
vụ này đồng nghĩa là sự khai sinh mới của ĐCSVN hiện nay: sự ra đời của một đảng
vì dân tộc và dân chủ, chỉ có lý tưởng và mục tiêu duy nhất là phụng sự tổ quốc
và nhân dân, mang lại cho tổ quốc vị thế xứng đáng trong cộng đồng thế giới
(kiến nghị 1).
Xuất phát từ
kết luận nêu trong phần III.2. bên trên: “Sau
40 năm độc lập, trong đó có 30 năm đổi mới, Việt Nam hiện nay là một nước yếu về
đối nội và đối ngoại so với những thách thức phải đối mặt, con đường phát triển
đang bế tắc với cơ cấu kinh tế và thể chế chính trị toàn trị hiện tại, đất nước
chịu sự lệ thuộc và lũng đoạn nghiêm trọng từ phía Trung Quốc mà chưa có cách
gì thoát ra được, khoảng cách tụt hậu ngày càng rộng…”, đứng trước bước
ngoặt hiện nay của đất nước, hãy coi 40 năm qua là sự mày mò tìm kiếm gian khổ
con đường phát triển của một quốc gia mới giành được độc lập thống nhất. Hãy
coi những gì đã thành đạt được trên chặng đường 40 năm này là vốn liếng khiêm tốn
đầu tiên cho khởi sự sự nghiệp mới này. Hãy coi những thất bại trên chặng đường
40 năm này là các bài học nhớ đời và rút ra từ đó những kinh nghiệm để khởi sự
và thực hiện thành công sự nghiệp mới. Đã
đến lúc cả nước phải đứng lên mở ra một thời kỳ phát triển mới cho tổ quốc!
ĐCSVN hiện nay với tính cách là một đảng mới của dân tộc và dân chủ coi thúc đẩy
nhiệm vụ này là lẽ sống và lý tưởng phấn đấu của mình (Kiến nghị 2).
Sống trong
thế giới thế kỷ 21 đầy những thách thức sống còn và biến động khó lường của một
trật tự quốc tế mới khác hẳn với 5 – 10 năm trước, lại đúng vào thời điểm siêu
cường đang lên Trung Quốc coi Việt Nam là đột phá khẩu cần khuất phục trong đẩy
mạnh mưu đồ bá chiếm Biển Đông, Việt Nam nhất thiết phải trụ vững với tính cách
là một quốc gia có sức mạnh và bản lĩnh bảo vệ được độc lập chủ quyền và sự
toàn vẹn lãnh thổ của mình, đồng thời phải là một thành viên dấn thân trong cộng
đồng ASEAN để cùng nhau gìn giữ hoà bình và ổn định trong khu vực, cùng nhau phấn
đấu cho sự phát triển thịnh vượng của mọi quốc gia. Phát huy sức mạnh của chính
mình và tranh thủ sự hậu thuẫn của toàn thế giới trở thành đòi hỏi sống còn để
thực hiện được những mục tiêu này. Để có được trí tuệ, ý chí, nghị lực và sự
quyết đoán đúng đắn cho mọi vấn đề đặt ra, nhất thiết phải lấy các giá trị của
dân tộc và những tinh hoa tinh thần của nhân loại làm nội dung, làm chuẩn mực
xây dựng con người và xây dựng chiến lược phát triển đất nước trong thời kỳ mới
này. Thừa nhận đòi hỏi này, phải nói đất nước ta sẽ có nhiều cái phải học lại
từ đầu, phải làm lại từ đầu, thậm chí có nhiều cái phải thay đổi hẳn cách nghĩ
và cách làm. Bởi vì 40 năm qua và 70 năm qua có không ít tác động tạo nên trong
đời sống của chúng ta những nếp nghĩ và thói quen lạc hậu, sai trái khó sửa.
Nghĩa là cuộc sống trong thế giới hiện tại đặt ra cho cả nước phải tiến hành một cuộc cải cách toàn diện và triệt để
chưa từng có nhằm đổi đời chính bản thân dân tộc ta và đất nước ta. Chẳng
có tư tưởng, chủ nghĩa hay ý thức hệ nào có thể giúp dân tộc ta tạo ra được sự
thay đổi đến mức đổi đời như thế này. Ta trở thành chính ta như thế, ta mới là
người tự do và có cả thế giới là bạn bè bình đẳng. Để ta trở thành ta như thế,
học hỏi trở thành đòi hỏi sống còn như con người cần không khí để thở vậy. Nói
rốt ráo, chính dân tộc ta cũng phải lột xác vứt bỏ quá khứ nghèo nàn và lạc hậu
của mình, phải tỉnh ngộ để thoát khỏi cái cái thân phận suốt chiều dài lịch sử
nếu không bị ngoại bang ăn hiếp thì lại luôn luôn là cái bóng của ngoại bang. Chúng ta phải học hỏi và phấn đấu trở
thành một dân tộc mới của một quốc gia mới để có một Việt Nam giữ được độc lập
tự chủ của mình đồng thời có thể cùng với cả cộng đồng thế giới dấn thân cho
hoà bình, hợp tác và phát triển[11] (kiến nghị 3).
Nhìn
về mọi phương diện, nhiệm vụ mở ra một thời kỳ mới cho đất nước đã chín muồi.
Câu hỏi đặt ra là
Bộ Chính trị, BCHTƯ và toàn thể đảng viên ĐCSVN có đặt mọi vấn đề phải thảo luận
và phải quyết định tại đại hội XII này theo hướng và xứng tầm với 3 kiến nghị (cũng
là 3 vấn đề trọng đại) nêu trên đang đặt ra cho đất nước hay không?
Với
cách nhìn đại hội XII coi như là bước đi đầu tiên của ĐCSVN trong nhiệm vụ cùng
với cả nước mở ra một thời kỳ mới của đất nước, đại hội nên tập trung vào 3 nội
dung chính:
(1) Cải cách xoá bỏ thể chế chính trị toàn trị hiện nay
mang tính chất cai trị áp bức dân và kìm hãm đất nước, chuyển sang chế độ chính
trị pháp quyền dân chủ mang lại tự do và sức mạnh toàn diện cho đất nước để
phát triển trên con đường dân tộc và dân chủ.
(2) Hoàn thiện kinh tế thị trường nhằm đưa kinh tế ra
khỏi tình trạng bế tắc hiện nay và mở ra một giai đoạn phát triển mới để thực
hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
(3) Đổi mới xây dựng ĐCSVN trở thành đảng của dân tộc
và dân chủ để phấn đấu trở thành đảng cầm quyền trong chế độ nhà nước pháp quyền
dân chủ.
Xin được bàn đến
3 nội dung quan trọng này trong một bài sau.
VI.2.
Kiến nghị thay đổi cách tiến hành đại hội
Song song với việc
chuẩn bị đại hội như các tiểu ban trù bị (nay gọi dưới cái tên chung là ban trù
bị) đang tiến hành, đề nghị lập một nhóm ad hoc do một số đảng viên có
năng lực trực tiếp xây dựng một báo cáo độc lập tổng kết những vấn đề lớn trong
tình hình đất nước và nêu lên những vấn đề lớn tìm lối ra cho đất nước hiện
nay; soạn thảo trình đại hội một số dự án cần thiết, ví dụ: (1)dự án cải cách
thể chế chính trị, (2)dự án hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, và (3)dự án
cải tổ ĐCSVN thành đảng của dân tộc và dân chủ đáp ứng đòi hỏi của việc mở ra một
thời kỳ mới cho phát triển đất nước, vân vân…
Báo cáo tổng kết
độc lập này của nhóm ad hoc chủ yếu cần nêu lên những nhận định và
phương hướng chính của nhiệm vụ phát triển đất nước, không cần đi sâu vào các
chi tiết (vì có thể sử dụng những số liệu và dữ liệu cụ thể trong các dự thảo
các báo cáo và trong dự thảo báo cáo chính trị do ban trù bị đại hội đảng soạn
thảo); các dự án của nhóm ad hoc cần đặc biệt chú ý (a)xác đinh những mục
tiêu chiến lược cần đạt được cho cả giai đoạn cải cách và mở đường thay đổi đất
nước, (b)thiết kế các tổng lộ trình tiến hành của từng lĩnh vực, (c)trình bầy các dự án thực hiện những bước
đi đầu tiên của nhiệm kỳ khoá XII… Báo tổng
kết và các dự án của nhóm ad hoc sẽ được trình bầy và thảo luận trong đại
hội, phản biện và so sánh với các văn bản do ban trù bị đại hội soạn thảo, để đại
hội tranh luận chung tại hội trường (tránh cái hiện tượng lâu nay đã trở thành
thông lệ là đại hội trên thực tế chỉ là con số cộng của các “tiểu hội” – thảo
luận tổ… - ngay trong đại hội) và đi tới những kết luận, những quyết định
đúng đắn và tối ưu.
Trong quá trình
thảo luận tại đại hội, nên dựa trên quá trình tranh luận các vấn đề lớn của đất
nước và của đảng làm xuất hiện những quan điểm hay tư duy xuất chúng, như vậy sẽ
thuận lợi cho việc tìm người (nhân tài) để đại hội trực tiếp đề cử, tranh cử và
bầu cử riêng cho các chức vụ tổng bí thư và các uỷ viên bộ chính trị.
Báo cáo và các
văn kiện của nhóm ad hoc cũng như của ban trù bị đại hội cần tranh thủ tối
đa những ý kiến xác đáng chắt lọc trong cả nước trong suốt quá trình chuẩn bị
trước khi đưa ra thảo luận tại đại hội.
Nhóm ad hoc có toàn quyền dự thảo các
báo cáo và các dự án cho những vấn đề lớn, đề xuất những ý kiến về những vấn đề
lớn theo nhận thức và quan điểm của mình, không câu nệ vào bất cứ điều gì – kể
cả hiến pháp, cương lĩnh, điều lệ đảng… Nhóm ad hoc có quyền đề nghị với
đại hội thảo luận và quyết định những vấn đề lớn khác của quốc gia và của đảng
chưa được ban trù bị đại hội đưa vào chương trình nghị sự, trực tiếp phản biện
những vấn đề hay quan điểm trong các văn kiện do ban trù bị đưa ra đại hội, vân
vân... Nhóm ad hoc có quyền và nên lấy ý kiến rộng rãi, công khai trong
cả nước về những vấn đề trọng đại trước khi đưa ra đại hội thảo luận. Toàn bộ sản
phẩm của nhóm ad hoc mang tính khuyến nghị, đề xuất và phản biện, phục vụ
cho tranh luận trong đại hội, do đó ngoài việc chịu trách nhiệm trước toàn đảng
và cả nước về tinh thần trách nhiệm và tính trung thực của mình, nhóm ad hoc
có tính độc lập hoàn toàn. Đại hội kết thúc, nhóm ad hoc coi như làm
xong việc được giao và tự giải thể.
Tóm lại, nên có hai
luồng chuẩn bị song song độc lập với nhau như vậy cho việc tiến hành đại hội,
một bên là luồng của ban trù bị đại hội
như hiện nay, một bên là luồng của nhóm
ad hoc, với mục đích làm sáng tỏ các vấn đề, chứ không một chiều đơn
thuần lĩnh hội mọi thứ từ ban trù bị (thực chất là của khoá đương thời) đưa ra
để tiếp thu và quán triệt như xưa nay thường làm, thực hiện tranh luận dân chủ
và đi tới những quyết định xác đáng, công khai hoá trong cả nước hai luồng
chuẩn bị này. Tạo mọi điều kiện cho cả nước theo dõi và tham gia ở mức tối đa
có thể vào quá trình thảo luận các vấn đề tại đại hội, qua đó tạo ra một tiền lệ
quan trọng cho việc thực hiện công khai minh bạch trong đời sống chính trị của
đất nước.
Ngoại trừ một số
vấn đề đảng vụ, mọi việc đại hội bàn đều là việc của quốc gia, liên quan mật
thiết đến vận mệnh quốc gia. Do đó cả nước phải biết và có quyền có ý kiến của
mình. Đảng cần tìm ra cách thức để thực hiện được đầy đủ quyền này của cả nước
tại đại hội. Xin lưu ý: Nhân dân là người chủ đích thực của đất nước, vì vậy đại
hội chỉ nên bàn những vấn đề lớn mở ra phương hướng phát triển của đất nước để
sau này kiến nghị với quốc hội. Theo Hiến pháp, đại hội không có bất kỳ sự uỷ
nhiệm hay uỷ quyền nào của đất nước cho phép quyết định công việc của nhà nước.
Vì vậy đại hội không nên bàn lấn sân sang các nhiệm vụ nhà nước của quốc hội
khoá tới. Nên như vậy để tránh tình trạng “nhiệm
vụ của Quốc hội là thể chế hóa các nghị quyết và quyết định của Trung ương và Bộ
Chính trị…” như Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chính thức thừa nhận,
qua đó ĐCSVN mặc nhiên đứng trên Hiến pháp.
Xin lưu ý lâu nay cách làm đại hội theo kiểu này đã vi phạm
điều 2 khoản 2 trong Hiến pháp “tất cả quyền lực nhà nước
thuộc về Nhân dân”, vi phạm điều
4 khoản 3 “Các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản
Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.”
Báo chí được phép
đưa tin trung thực quá trình diễn tiến của đại hội, không chịu bất kỳ sự chỉ đạo
đạo của cá nhân hay tổ chức nào; đưa tin sai lệch có dụng ý sẽ bị truy cứu
trách nhiệm. Như vậy đại biểu đi dự đại hội và toàn bộ hoạt động của đại hội
nói chung sẽ phải chịu áp lực và thách thức rất lớn của ống kính báo chí, song
điều này là cần thiết và phải chấp nhận.
Cách tiến hành đại
hội như trình bầy trên đòi hỏi phải chọn lọc các đại biểu có chất lượng đi dự đại
hội. Chứ không phải lựa chọn đại biểu theo cơ cấu, đi dự đại hội chỉ để quán
triệt các thứ khoá đương thời bầy ra và để thực hiện bầu cử theo xắp xếp của
khoá đương thời như xưa nay thường làm.
Tôi xin kiến nghị
nhóm ad hoc chỉ có 3 thành viên. Tôi xin tiến cử Phó thủ tướng Vũ
Đức Đam, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư Bùi
Quang Vinh là 3 thành viên nhóm này, xin tuỳ Bộ Chính trị hay BCHTƯ quyết định
và lựa chọn theo thẩm quyền.
Nhóm ad hoc
chỉ nên nhỏ gọn như vậy để làm việc có hiệu quả và dễ quyết đoán. Theo yêu cầu
công việc đòi hỏi, nhóm ad hoc có quyền trực tiếp huy động nhân lực, mọi nguồn
lực vật chất kỹ thuật khác và tài chính trong cả nước giúp làm mọi việc, để
nhóm thực hiện được nhiệm vụ của mình.
Lý do tôi kiến
nghị nhóm ad hoc gồm 3 thành viên này là vì theo hiểu biết của mình, tôi
đánh giá đấy là 3 người có bề dầy kiến thức và kinh nghiệm thực tế cần thiết
cho nhiệm vụ của nhóm ad hoc, có nhiệt huyết thay đổi đất nước. Cả 3 người
này đều là uỷ viên BCHTƯ đảng, không có mảy may bất kể cái gì để có thể nghi ngờ
tiếng nói của họ là của các thế lực thù địch theo tiêu chuẩn đo lường của đội
ngũ dư luận viên và của báo chí “lề phải”. Chỉ có vấn đề 3 người này dám hay
không dám trung thực với sự thật mà thôi, việc này cả nước và đại hội sẽ đánh
giá khi vào cuộc. Hiểu biết như vậy, tôi xin tiến cử như vậy, có thể đảng sẽ tiến
cử được những người giỏi hơn.
Trong công khai
minh bạch đối với cả nước, nếu nhóm ad hoc thành công ở đại hội XII, hầu
như chắc chắn dù mạnh yếu thế nào đấy sẽ là một cú hích đầu tiên của quá trình
đổi đời đảng này và đất nước này. Nếu thất bại – giả thử vì năng lực và phẩm chất
nhóm ad hoc không như mong đợi, hay vì phản ứng bác bỏ quyết liệt của đại
hội…, cả nước sẽ thấy rõ đảng đang ở đâu, đất nước này đang làm sao, từng người
của đất nước sẽ rút ra được kết luận cho riêng mình.
Việc chấp nhận
phương án có một nhóm ad hoc như thế sẽ báo hiệu đại hội làm việc trên
cơ sở thực sự cầu thị và có tranh luận dân chủ, có dũng khí đổi mới đảng, tạo
ra không khí cởi mở trong cả nước, rất có lợi cho đảng và cho đất nước. Nếu đề
xuất về lập nhóm ad hoc bị bác bỏ và không có một phương án cải tiến
tương tự nào thay thế, nghĩa là nếu vẫn tiến hành đại hội theo đường mòn lâu
nay, có lẽ con số “99%” nêu bên trên (phần III.2., tr 17 – nghĩa là tiếp tục kéo
dài chế độ toàn trị và sự nguy khốn của đất nước) sẽ có xác suất rất cao!..
*
Thay lời kết:
Hãy cùng nhau nỗ lực khai phá những bước đi đầu
tiên!
Trong
âm hưởng của mùa thu Cách Mạng Tháng Tám năm nào, giữa những ngày này chúng tôi
gặp nhau hàn huyên và trò chuyện về nước non. Khi bàn về tình hình đất nước hôm
nay, nhà thơ Nguyễn Duy bật đứng lên như bị dồn nén từ bên trong, anh đọc cho
chúng tôi nghe bài thơ “Nhìn từ xa… Tổ quốc!”[12].
Thơ viết năm
1988, ngồi nghe mà nhiều chuyện vẫn cứ ngỡ đang là hôm nay… Trong lòng đau đớn
tự hỏi: Tổ quốc chúng ta về nhiều mặt vẫn đang đứng im một chỗ, hay là đang đi
giật lùi so với thời gian? Cái đang đi giật lùi hiển hiện này phải chăng đang
ngoan cố kéo lùi tất cả?!.. …
“Ai?”… Nỗi
đau về sự trì trệ của đất nước và sự lộng hành của tha hoá hôm nay quặn lên câu
hỏi truy tìm thủ phạm. Hành trình truy tìm xuyên thế kỷ này hôm nay vẫn tiếp tục.
Nguyễn Duy đã đưa ra nhiều cái “Ai?" để mổ xẻ. Nguyễn Duy đã tìm được tới
cái “Ai?” cuối cùng đang góp phần quyết định kéo lùi tất cả: Nỗi sợ trong mỗi
chúng ta!
Dù có sao
đừng khoanh tay
khủng khiếp thay ngoảnh mặt bó gối (trích thơ)
đừng khoanh tay
khủng khiếp thay ngoảnh mặt bó gối (trích thơ)
Vâng, để đổi đời chính chúng ta và cả đất nước, việc
đầu tiên là mỗi người phải vượt lên nỗi sợ của chính mình. Hãy bắt đầu từ nói thật và đòi chỉ nói sự thật!.. Đây là bước đi
đầu tiên của mọi bước đi đầu tiên. Có gan làm được như thế, cuộc sống sẽ mách bảo
chúng ta những bước đi tiếp. Bản thân tôi cũng đang cố gắng như vậy. Đơn giản
vì không thể há miệng chờ sung rụng, càng không thể chờ được quyền lực bố thí!
Sự thật là đất nước
đang lâm nguy chưa từng có – trước hết từ bên trong, hoạ bành trướng tôi không
sợ bằng. Đụng vào sửa chữa bất cứ vấn đề gì cho đến nơi đến chốn cũng có thể dẫn
đến sụp đổ tất cả, còn hơn cả kiếm củi ba năm thiêu một giờ!.. Hàng thập kỷ nay
sự tha hoá của quyền lực đã lên tới đỉnh điểm: Sẵn sàng mất tất cả, nhưng giữ đến
cùng chế độ! Nhưng nếu quyết duy trì nguyên trạng
như thế, thì èo uột mãi và không thể tồn tại bên cạnh Trung Quốc. Cái ngu dốt
và cái sợ đang làm phức tạp thêm tình trạng dùng dằng trong mỗi người và trong
ĐCSVN.
Đất nước, và tất
cả mỗi chúng ta – kẻ cai trị cũng như người bị cai trị - chỉ có một lối thoát:
Mỗi người hãy vượt lên nỗi sợ của chính mình! Kẻ cai trị hãy vượt lên nỗi sợ mất
quyền lực và lo bị trừng trị. Người bị cai trị hãy vượt lên nỗi sợ bị đàn áp![13] Bởi vì không phải kẻ thù từ bên ngoài, mà chính
cái sợ này ngày đêm sâu thẳm tiếp bên trong mỗi chúng ta, đang bịt mắt chúng
ta, tước vũ khí chúng ta, sui khiến chúng ta hành động theo bản năng mù quáng
và bầy đàn.
Chính nỗi sợ này
trong mỗi chúng ta giờ đây là thứ cỏ khô, có thể bất cứ lúc nào bất giác bắt lửa
hỗn loạn đốt rụi đất nước, thiêu sống không phân biệt được người tốt cũng như kẻ
xấu! Chính vì có nỗi sợ trong mỗi chúng ta như thế, tất cả chúng ta đang bị
giam hãm trong sự thấp hèn riêng, và qua đó kéo dài mãi cái thấp hèn chung đang
giam hãm cả nước. Mỗi người chúng ta phải vượt lên nỗi sợ này trong chính mình
như thế, để tất cả cùng nhau không phân biệt một ai lựa chọn sự đổi đời cho tổ
quốc có chỗ đứng cho mỗi chúng ta, với tính cách là con người tự do! Một tổ quốc
như thế, chính là tổ quốc trong tim mỗi chúng ta! Đó thực sự là tổ quốc của
chúng ta! Có một tổ quốc như thế, mỗi chúng ta sẽ có cái quý giá nhất và đáng sống
nhất trên đời này: Tự do!
Đất nước của con
người tự do như thế, sẽ là bất khả xâm phạm đối với bất kỳ kẻ thù nào. Đất nước
của con người tự do như thế, sẽ có chỗ đứng xứng đáng trong hàng ngũ văn minh
nhân loại.
Đoàn kết, hoà giải,
tổ quốc trên hết, để cùng nhau đổi đời chính mình và đổi đời đất nước, tất cả bắt
đầu từ dân chủ. Đấy phải là sự lựa chọn của tất cả chúng ta hôm nay cho tổ quốc!
Đã đến lúc phải trả lại hai chữ “chúng
ta” cho tổ quốc trong tim mình!
Hà Nội, Tháng Tám 2014.
Hết
[1]
Nguyễn Trung, “Hiểm hoạ đen”, http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NguyenTrung_HiemHoaDen.htm
[2]
Xin lưu ý: Hai nước Đức và Nhật thời kỳ đi vào chủ nghĩa phát xít nhằm khẳng định
vị thế đế chế của mình đều lấy chủ nghĩa dân tộc làm động lực bên trong và đã dẫn
tới chiến tranh thế giới II. Điều đang lo ngại là hiện tượng này ngày nay lại
đang xảy ra ở Trung Quốc và nước Nga của Putin.
[3]
Tìm xem bài 1 – Nguyễn Trung, “Còn cay đắng hơn cả câu chuyện Mỵ Châu – Trọng
Thuỷ”, nguyentrung-vt.blogspot.com, nhãn Về Đại hội XII.
[4] Ví dụ: Hiểu biết thiếu hụt và phản ứng bầy đàn đã giúp cho quyền lực mềm Trung
Quốc tạo ra bạo loạn trong 2 ngày 13 và 14-05-2014 vừa qua tàn phá khoảng 800
xí nghiệp FDI nhân sự kiện giàn khoan HD 981 – chỉ riêng một vụ việc này thôi đủ nói lên những điều phải
nói…
[5]
Tìm xem Nguyễn Trung, “Vượt lên nỗi sợ”,
http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NguyenTrung_VuotLenNoiSo.htm.
[6]
Nguyễn Trung, thư ngày 24-07-2014 gửi các thành viên chủ chốt Bộ Chính trị về đại
hội XII sắp tới của ĐCSVN.
[7]
Nguyễn Trung, thư ngày 24-07-2014 gửi các thành viên chủ chốt trong Bộ Chính trị.
[8]Riêng lãng phí và tham nhũng hàng năm ước tính có thể lên tới khoảng 5 -
10% GDP hoặc hơn nữa, tổn thất do lãng phí hay đánh mất cơ hội tuy không lượng
hoá được nhưng vô cùng nghiêm trọng – trước hết vì kìm hãm hay cướp đi khả năng
chuyển đổi nền kinh tế sang bước phát triển mới. Chuyên gia USAID, Olin McGill ngạc nhiên với “chỉ số
xếp hạng môi trường kinh doanh” đã đạt được, thu nhập bình quân đầu người ở VN
tại sao chỉ là 1.400 USD/năm, lẽ ra nó phải là ở mức trên 7.000 USD/người. Sự
thật là thế nào? Ý kiến của McGill đúng hay sai? V… V… (nguồn thanh niên -
12-08-2014 -
http://www.thanhnien.com.vn/pages/20140722/viet-nam-le-ra-phai-co-muc-thu-nhap-tren-7000-usdnguoi.aspx).
[9] (trong các
văn kiện chính thức của đảng mục tiêu công nghiệp hoá này được diễn đạt loanh
quanh theo ngôn ngữ cao su là "phấn đấu cơ bản trở
thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020")
[10]Khát
vọng này ra đời từ Cách mạng Tháng Tám và trở thành tiêu chí quốc gia.
[11]
Trong bài II của loạt bài “Viễn tưởng” bàn về sự nghiệp duy tân đất nước, tôi
đã đề cập đến nhiệm vụ cải cách toàn diện này, (tìm xem: http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NguyenTrung_VienTuong_2.htm,
20-10-2011). Song nhìn vào bối cảnh quốc tế hôm nay trong tình hình đang nổi
lên vấn đề “siêu cường Trung Quốc”, tôi nghĩ rằng dân tộc Việt Nam ta đã đến
lúc phải thay đổi hoàn toàn chính mình mới có thể tự khẳng định được mình trong
thế giới nhiều vấn đề nóng bỏng này.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét